Ước nguyện
(đoan cư ba thượng tuyệt trần ai)
Một sẽ luân hồi thành ba thành bốn
Thành năm
Chúng tôi sẽ trở lại hoài
Chúng tôi sẽ trở lại hoài.
Hạt mưa đêm nay thánh thót
Hãy ngồi trên những ngọn sóng này
Dạo chơi biển mang mang tiềm thức
Chập chùng chập chùng đồi núi
Vào ra sông biển
Cánh hải âu vờn nắng
Trắng muốt màu tuyết sáng
Môi bé thơ xin đừng ngưng hát ca.
(Bài thơ nằm trong Tập thơ Tiếng đập cánh loài chim lớn (NXB Lá Bối, 1967).
*
“Chúng tôi sẽ trở lại hoài – Lời nguyện của những hạt mưa tỉnh thức”
Trong thế giới phù du này, có những lời thơ không chỉ để đọc, mà để lắng, để sống cùng, để trở thành. “Ước nguyện” – bài thơ ngắn gọn của Thiền sư Thích Nhất Hạnh không lớn tiếng giảng giải, không lý thuyết răn dạy, mà nhẹ như một hạt mưa, nhưng sâu như vô tận vòng quay của thời gian. Một bài thơ như lời thệ nguyện không lời, rằng: Chúng tôi sẽ trở lại hoài.
Từ Một thành Ba – Hơi thở của luân hồi và tiếp nối
Ngay từ những câu mở đầu:
“Một sẽ luân hồi thành ba thành bốn
Thành năm
Chúng tôi sẽ trở lại hoài
Chúng tôi sẽ trở lại hoài.”
Ta nghe thấy tiếng vọng của Bồ Tát hạnh. Không phải là lời thốt ra từ chốn siêu nhiên, mà là cam kết của những người đã thấy ra bản chất của vô thường, và thay vì tan biến trong niết bàn tĩnh lặng, họ chọn trở lại. Trở lại trong hình hài hạt mưa, làn sóng, giọng hát – để nuôi lớn yêu thương, thắp sáng tỉnh thức trong cõi người còn nhiều u mê.
Sự trở lại ấy không mang màu sắc huyền bí, mà mang tinh thần của sự tiếp nối: từ một thành ba, từ ba thành bốn… Từ một người thấy ra ánh sáng, đến nhiều người sống bằng ánh sáng ấy. Từ hơi thở của một thiền sư, thành vầng trăng của ngàn tâm thức.
Hạt mưa và sóng: Những biểu tượng của tâm linh mềm mại
“Hạt mưa đêm nay thánh thót
Hãy ngồi trên những ngọn sóng này
Dạo chơi biển mang mang tiềm thức”
Thiền sư không đưa ta vào những lý thuyết khô cứng, mà dẫn dắt qua hình ảnh dịu dàng: hạt mưa, ngọn sóng, cánh hải âu… Nhưng đằng sau vẻ đẹp thơ mộng đó là thông điệp về sự sống động và liên thông của tâm thức. Ta không chỉ sống với đôi mắt, đôi tai; mà sống cùng chiều sâu của những dòng tiềm thức – nơi sóng tâm trôi dạt, nơi mà có thể – nếu đủ lặng ta sẽ chạm tới tánh biết nguyên sơ.
Còn hạt mưa kia – nó thánh thót bởi vì nó đã biết mình là mưa, là mây, là sông, là người. Và nó trở về không phải để hiện hữu đơn lẻ, mà để cùng mọi pháp chuyển động trong một điệu nhạc của tỉnh thức.
Giữ lại tiếng hát – Cho em, cho đời
“Môi bé thơ xin đừng ngưng hát ca.”
Một câu kết dịu dàng đến xé lòng. Không phải lời van xin, mà là một tiếng vọng dịu dàng của lòng từ, của người đã từng đi qua biển khổ, từng thấy chiến tranh, mất mát, tàn phá, và chỉ mong sao tiếng hát của trẻ thơ – biểu tượng của sự sống, của hy vọng, của niềm vui thuần khiết – đừng bao giờ im bặt.
Và đó chính là ước nguyện sâu nhất của Thiền sư: một thế giới mà trẻ thơ không bị tước mất tiếng hát bởi bạo lực, nghèo đói, hận thù. Một thế giới mà những người hành đạo không chỉ tu cho mình, mà sống, trở lại, hoá thân – để bảo vệ lấy tiếng hát đó.
Thông điệp của Thiền sư: Trở lại – không phải để nắm giữ, mà để trao tặng
Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã từng nói: “Khi tôi chết, đừng đi tìm tôi trong những bảo tháp. Hãy nhìn lên một đóa hoa, hãy nghe tiếng gió qua cành cây – tôi sẽ ở đó.”
“Ước nguyện” là hiện thân của tinh thần đó. Trở lại trong muôn hình, vạn trạng – không để khẳng định mình, mà để yêu thương, để góp mặt, để gìn giữ những điều mỏng manh như tiếng hát của em bé nhưng lại là gốc rễ của an bình thế giới.
Một bài thơ ngắn, nhưng là một tuyên ngôn sống. Một cánh hải âu vờn nắng, nhưng mang trong mình tâm nguyện của vạn kiếp trở lại. Và trong mỗi hạt mưa đang rơi, trong mỗi đứa trẻ đang cười – Thiền sư đang có mặt. Chúng tôi sẽ trở lại hoài.
*
Thiền sư Thích Nhất Hạnh – Vị sứ giả của hòa bình và chánh niệm
Thiền sư Thích Nhất Hạnh (1926–2022) là một trong những vị thiền sư lỗi lạc và có ảnh hưởng sâu rộng nhất của Phật giáo thế giới đương đại. Không chỉ là một nhà tu hành, ngài còn là nhà văn, nhà thơ, học giả, nhà hoạt động xã hội vì hòa bình và người tiên phong đưa chánh niệm (mindfulness) vào đời sống thường nhật một cách thiết thực, giản dị nhưng sâu sắc.
Sinh ra tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, Thích Nhất Hạnh xuất gia từ năm 16 tuổi tại chùa Từ Hiếu. Sau quá trình tu học và nghiên cứu, ngài đã có nhiều đóng góp quan trọng cho Phật giáo hiện đại, đặc biệt là trong việc kết nối tinh thần đạo Phật với các vấn đề xã hội. Ngài là người sáng lập Dòng tu Tiếp Hiện, Làng Mai (Plum Village) ở Pháp – một trung tâm tu học nổi tiếng thu hút hàng nghìn người từ khắp nơi trên thế giới.
Thông qua hàng trăm tác phẩm viết bằng tiếng Việt, tiếng Anh và các ngôn ngữ khác, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người về lối sống tỉnh thức, từ bi và không bạo lực. Những khái niệm như “hơi thở ý thức”, “thiền đi”, “an trú trong hiện tại” trở nên gần gũi với nhiều người nhờ vào cách giảng giải mộc mạc, giàu hình ảnh của ngài. Các tác phẩm tiêu biểu như Phép lạ của sự tỉnh thức, Đường xưa mây trắng, An lạc từng bước chân, Giận … là những cuốn sách được yêu mến và tìm đọc rộng rãi.
Trong suốt cuộc đời, ngài cũng là một nhà hoạt động tích cực cho hòa bình. Năm 1967, ngài được mục sư Martin Luther King Jr. đề cử Giải Nobel Hòa bình nhờ những nỗ lực vận động chấm dứt chiến tranh Việt Nam bằng con đường đối thoại và bất bạo động.
Ảnh hưởng và di sản của ngài không chỉ lan rộng trong cộng đồng Phật giáo mà còn được quốc tế ghi nhận sâu sắc. Năm 2011, khu tượng đài “Remember Them: Champions for Humanity” với diện tích khoảng 100m2 được đặt tại khu công viên Henry J. Kaiser Memorial, thành phố Oakland, tiểu bang California (Hoa Kỳ). Bức tượng điêu khắc chân dung 25 nhân vật nổi tiếng còn sống và đã qua đời, đã có cống hiến lớn lao vì quyền con người trên thế giới. Thiền sư Thích Nhất Hạnh là một trong số những nhân vật được chọn để thể hiện trên tượng đài này, với những đóng góp của ngài cho công cuộc xây dựng hòa bình của nhân loại.
Vào ngày 11 tháng 4 năm 2025, thành phố New York đã chính thức đồng đặt tên đoạn đường West 109th Street (từ Riverside Drive đến Broadway) là “Thích Nhất Hạnh Way” để vinh danh Thiền sư Thích Nhất Hạnh. Đây là nơi ngài từng sống và giảng dạy trong những năm 1960 khi theo học tại Union Theological Seminary và giảng dạy tại Đại học Columbia./.
Viên Ngọc Quý
