Vài nét rừng: Giữa đường

Đường rừng, sỏi đỏ như son,
Xe hàng một cỗ theo con ngựa gầy.
Lối mòn leo đá, luồn cây,
Nhá nhem dừng lại quán này, mai xuôi.

*

Giữa đường rừng, lặng nghe đời trôi chầm chậm

Trong đời thơ Nguyễn Bính, bên cạnh những bài thơ tình dân gian, những câu chuyện quê đầy u hoài, ông còn để lại không ít bài thơ ngắn mà lặng sâu, như những ký họa chớp nhoáng nhưng chất chứa linh hồn cảnh vật và nỗi niềm con người. “Vài nét rừng: Giữa đường” là một bài thơ như thế. Chỉ với bốn câu thơ ngắn, bài thơ mở ra cả một thế giới mộc mạc, cô tịch, nơi con đường rừng đỏ sỏi son, con ngựa gầy, chiếc xe hàng đơn chiếc và một người lữ khách dừng chân giữa nhá nhem chiều… Tất cả như một nốt lặng trôi giữa bản nhạc đời, mơ hồ, gợi buồn, nhưng sâu thẳm là một sự bình thản, cam chịu, và chiêm nghiệm.

1. Con đường đỏ sỏi và chiếc xe hàng đơn chiếc – nét chấm phá của một hành trình gian khó

Đường rừng, sỏi đỏ như son,
Xe hàng một cỗ theo con ngựa gầy.

Chỉ hai câu thơ, mà hiện ra một khung cảnh rõ nét đến nao lòng. Sỏi đỏ như son – một so sánh vừa cụ thể, vừa giàu chất tạo hình, khiến mặt đường như nhuốm màu của lửa, của máu, của thời gian đã mài mòn bao dấu chân người qua lại. Trên con đường ấy, chiếc xe hàng bé nhỏ lặng lẽ theo sau một con ngựa gầy – hình ảnh khiến ta nhói lòng.

Con ngựa gầy ấy không chỉ chuyên chở hàng hóa, mà như đang chuyên chở cả một thời gian khốn khó. Cái “gầy” không chỉ là hình dung về thể chất, mà còn gợi ra một thời thiếu thốn, vất vả, đơn sơ, một đời sống chịu đựng và cam chịu, nơi mọi thứ đều gầy, đều hao, đều cạn.

2. Lối mòn luồn cây – hành trình của những người không tên

Lối mòn leo đá, luồn cây,
Nhá nhem dừng lại quán này, mai xuôi.

Nguyễn Bính không kể chuyện, ông chỉ phác họa – nhưng chính sự phác họa ấy lại tạo nên một thứ hiện thực giản dị mà đầy sức nặng. Lối mòn ấy không dành cho những người đi nhanh, không dành cho những hành trình lớn lao, mà dành cho những bước chân lặng thầm – leo qua đá, luồn qua cây, len lỏi giữa thiên nhiên và số phận.

Và rồi, giữa ánh nhá nhem mờ tối của chiều muộn, người dừng lại quán này, để mai lại đi tiếp. Câu thơ “nhá nhem dừng lại” khiến người đọc như nhìn thấy một bóng người mờ dần vào quán nhỏ ven đường, giữa ánh chiều rừng lặng lẽ. Đó là hình ảnh của một hành trình không vội vàng, không hào nhoáng, nhưng nhẫn nại và bền bỉ.

3. Thông điệp: Có những cuộc đời không cần lên tiếng – chúng hiện hữu bằng chính sự bền gan đi qua tháng ngày

“Vài nét rừng: Giữa đường” không phải là một bài thơ “kể” điều gì. Nó như một lát cắt trong hành trình lớn hơn – hành trình của những người sống giữa cuộc đời thiếu thốn, cam chịu, không ồn ào, không phô trương. Nhưng cũng chính bởi vậy, bài thơ lại gợi lên một vẻ đẹp rất lặng – vẻ đẹp của con người bền bỉ, sống giữa thiên nhiên mà không khuất phục, sống trong gian khó mà vẫn đi tiếp.

Nguyễn Bính – với con mắt của người từng trải, và trái tim của một thi sĩ giàu trắc ẩn – đã ghi lại một khoảnh khắc tưởng chừng vô danh: một chiếc xe hàng, một con ngựa gầy, một quán nhỏ bên đường rừng… Nhưng trong khoảnh khắc ấy, ta bắt gặp bóng dáng của hàng ngàn cuộc đời lặng lẽ, của những người không làm nên sử sách, nhưng làm nên sự bền vững cho thế giới bằng đôi chân gầy và lòng kiên nhẫn.

4. Đọc bài thơ hôm nay – như dừng lại một nhịp giữa những ồn ã của hiện đại

Trong thời đại hôm nay, nơi mà mọi thứ đều vội, đều gấp, đều rộn ràng tiếng còi xe và nhấp nháy ánh đèn, bài thơ của Nguyễn Bính như một lời nhắc về một nhịp sống khác – nhịp sống chậm rãi, lam lũ, nhưng đầy nhân hậu. Nó mời ta dừng lại “giữa đường”, để lắng nghe tiếng sỏi lạo xạo dưới bánh xe, nghe tiếng gió len qua rừng, nghe tiếng thời gian nhỏ xuống vai người, rồi nhẹ bước đi tiếp – vững vàng và thanh thản.

“Vài nét rừng: Giữa đường” là một bài thơ ngắn, nhưng mang theo bóng dáng của những cuộc đời dài. Đó là thơ, nhưng cũng là một bức tranh đường đời: không cần phải lên tiếng thật to, chỉ cần đi – lặng lẽ, kiên cường – là đã đủ để thơm lên một nỗi cảm thương.

*

Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

Viên Ngọc Quý