Viện trung mai hoa
Quần phương chẳng nhoẻn đua nghìn nụ,
Hoa quốc Xuân riêng chiếm một cành.
Đình viện âm thầm hương ngát kín,
Ngoài kia con bướm khéo loanh quanh.
*
Hương Mai Trong Cõi Tĩnh Lặng
Trong thế giới của cỏ cây, có những loài hoa rực rỡ khoe sắc dưới ánh nắng mặt trời, nhưng cũng có loài lặng lẽ tỏa hương trong khoảng không âm thầm. Bài thơ Viện trung mai hoa của Đông Hồ là bức tranh tinh tế về hoa mai – loài hoa thanh tao không đua chen mà vẫn tự khẳng định vẻ đẹp riêng giữa cõi đời đầy biến động.
Hoa mai – biểu tượng của sự thanh cao
“Quần phương chẳng nhoẻn đua nghìn nụ,
Hoa quốc Xuân riêng chiếm một cành.”
Câu thơ mở đầu mang đậm chất đối lập. Nếu “quần phương” – muôn loài hoa – đua nhau khoe sắc, thì hoa mai lại lặng lẽ giữ lấy một cành riêng biệt. Giữa vườn hoa rực rỡ của mùa xuân, mai không cần phô diễn, không cần phô trương, nhưng vẫn có một chỗ đứng vững vàng. Ở đây, hình ảnh hoa mai không chỉ đơn thuần là một nét đẹp thiên nhiên mà còn là ẩn dụ cho những con người thanh cao, không cần phải bon chen mà vẫn có giá trị riêng.
Hương sắc trong cõi tịch mịch
“Đình viện âm thầm hương ngát kín,
Ngoài kia con bướm khéo loanh quanh.”
Nếu những loài hoa khác cần sắc màu để thu hút ánh nhìn, thì hoa mai chỉ cần hương thơm để khẳng định sự tồn tại của mình. Giữa không gian tĩnh lặng của “đình viện”, hương mai lan tỏa một cách kín đáo nhưng không hề nhạt nhòa. Hương ấy không phô trương nhưng lại lắng đọng, không dữ dội nhưng vẫn khiến lòng người xao xuyến.
Và ngoài kia, con bướm – biểu tượng của những điều phù du, những sự xao động của thế gian – cứ loanh quanh mãi bên ngoài. Dường như bướm cũng cảm nhận được sức hấp dẫn của hoa mai, nhưng lại chẳng thể nào chạm tới hương thơm thanh khiết ấy. Đây có thể là hình ảnh ẩn dụ về những điều cao quý thường không dễ dàng bị lay động bởi những điều tầm thường trong cuộc đời.
Thông điệp sâu sắc về nhân sinh
Bài thơ không chỉ là một bức tranh thiên nhiên mà còn là một bài học về nhân sinh. Hoa mai không chạy theo vẻ hào nhoáng mà vẫn tỏa sáng theo cách riêng. Nó giống như những con người không cần phải nổi bật giữa đám đông nhưng vẫn giữ được khí chất thanh cao.
Trong cuộc sống, đôi khi ta không cần phải hòa mình vào những cuộc đua tranh vô nghĩa mà vẫn có thể tạo ra giá trị cho riêng mình. Giống như hương mai trong góc vườn tĩnh lặng, có những người không cần xuất hiện quá nhiều trước thế gian, nhưng vẫn để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng người khác.
Kết
Viện trung mai hoa của Đông Hồ là một bài thơ nhẹ nhàng nhưng đầy triết lý. Nó không chỉ ca ngợi vẻ đẹp của hoa mai mà còn khắc họa tinh thần của những con người sống thanh bạch, không màng danh lợi nhưng vẫn tỏa sáng theo cách của riêng mình. Hương mai trong đêm tĩnh lặng, cũng như tâm hồn cao quý giữa cõi nhân gian, dẫu âm thầm nhưng mãi mãi bền vững với thời gian.
*
Đông Hồ – Nhà thơ và người bảo tồn văn hóa dân tộc
Đông Hồ (1906-1969), tên thật Lâm Tấn Phác, là một nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn học có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền văn học Việt Nam. Sinh ra tại Hà Tiên, vùng đất giàu truyền thống văn hóa, ông sớm bộc lộ niềm say mê đối với quốc văn và quốc ngữ, từ đó dành trọn đời để nghiên cứu, giảng dạy và sáng tác bằng tiếng Việt.
Là thành viên của nhóm “Hà Tiên tứ tuyệt”, Đông Hồ không chỉ sáng tác thơ mà còn viết văn, ký, khảo cứu, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy văn hóa dân tộc. Ông từng sáng lập Trí Đức học xá, xuất bản tuần báo Sống, điều hành nhà xuất bản Bốn Phương và tạp chí Nhân Loại, với mục tiêu cổ vũ tinh thần dân tộc, đề cao giá trị tiếng Việt.
Thơ và văn của ông nhẹ nhàng, sâu sắc, giàu tình cảm, đi từ thể loại truyền thống đến hiện đại. Những tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến Thơ Đông Hồ, Linh Phượng, Cô gái xuân, Hà Tiên thập cảnh… Bên cạnh đó, ông cũng được biết đến là người tiên phong trong việc phát triển thư pháp chữ Quốc ngữ.
Cuộc đời và sự nghiệp của Đông Hồ là minh chứng cho một tấm lòng tha thiết với văn hóa Việt Nam. Ông mất năm 1969 ngay trên bục giảng khi đang giảng bài thơ Trưng Nữ Vương, để lại một di sản văn học đáng trân trọng.
Viên Ngọc Quý
