Xa cách

Tặng Đỗ Đức Thu

Có một bận em ngồi xa anh quá,
Anh bảo em ngồi xích lại gần hơn.
Em xích gần thêm một chút: anh hờn.
Em ngoan ngoãn xích gần thêm chút nữa.
Anh sắp giận. Em mỉm cười, vội vã
Đến kề anh, và mơn trớn: “em đây!”
Anh vui liền, nhưng bỗng lại buồn ngay. –
Vì anh nghĩ: thế vẫn còn xa lắm.

Đôi mắt của người yêu, ôi vực thẳm!
Ôi trời xa, vừng trán của người yêu!
Ta thấy gì đâu sau sắc yêu kiều
Mà ta riết giữa đôi tay thất vọng.
Dầu tin tưởng: chung một đời, một mộng.
Em là em; anh vẫn cứ là anh.
Có thể nào qua Vạn Lý Trường Thành
Của hai vũ trụ chứa đầy bí mật.

Thương nhớ cũ trôi theo ngày tháng mất,
Quá khứ anh, anh không nhắc cùng em.
– Linh hồn ta u ẩn tựa ban đêm,
Ta chưa thấu, nữa là ai thấu rõ
Kiếm mãi, nghi hoài, hay ghen bóng gió,
Anh muốn vào dò xét giấc em mơ.
Nhưng anh giấu em những mộng không ngờ,
Cũng như em giấu những điều quá thực…

Hãy sát đôi đầu! Hãy kề đôi ngực!
Hãy trộn nhau đôi mái tóc ngắn dài!
Những cánh tay! Hãy quấn riết đôi vai!
Hãy dâng cả tình yêu lên sóng mắt!
Hãy khăng khít những cặp môi gắn chặt
Cho anh nghe đôi hàm ngọc của răng;
Trong say sưa, anh sẽ bảo em rằng:
“Gần thêm nữa! Thế vẫn còn xa lắm!”

*

“Gần thêm nữa! Thế vẫn còn xa lắm!” – Nỗi cô đơn trong tình yêu

Tình yêu, dù nồng nhiệt đến đâu, vẫn có những khoảng cách không thể lấp đầy. Xuân Diệu, với trái tim khát khao và mãnh liệt, đã chạm đến một nghịch lý sâu sắc: càng gần gũi, càng cảm thấy xa xôi. Xa cách không chỉ là bài thơ về nỗi nhớ hay sự chia ly, mà còn là lời giãi bày về một nỗi cô đơn hiện hữu ngay trong tình yêu, một cảm giác bất lực khi hai tâm hồn vẫn mãi là hai thế giới riêng biệt.

Mở đầu bài thơ, Xuân Diệu vẽ nên một khung cảnh tình yêu tưởng như vô cùng êm đềm. Người yêu ngồi xa, chàng trai khẽ dỗ dành: “Anh bảo em ngồi xích lại gần hơn.” Cô gái ngoan ngoãn xích lại từng chút một, nhưng lạ thay, càng gần thì trái tim chàng trai lại càng cảm thấy chưa đủ. Đến khi cô áp sát vào lòng, thì “Anh vui liền, nhưng bỗng lại buồn ngay.”

Vì sao vậy? Vì anh nhận ra rằng khoảng cách giữa hai người không chỉ là khoảng cách vật lý, mà còn là khoảng cách của tâm hồn – một khoảng cách tưởng chừng vô hình nhưng lại rộng lớn vô cùng.

Đôi mắt người yêu, vầng trán yêu kiều – tất cả đều đẹp đẽ, nhưng đằng sau đó là cả một thế giới mà chàng trai không thể chạm tới. Câu thơ “Ôi trời xa, vừng trán của người yêu!” cất lên như một tiếng thở dài bất lực. Có những điều trong quá khứ, trong giấc mơ, trong những ý nghĩ thầm kín – tất cả đều là những bức tường mà tình yêu dù mãnh liệt đến đâu cũng không thể phá vỡ.

Xuân Diệu không chỉ nói về nỗi buồn của riêng ông, mà còn là nỗi buồn của tất cả những kẻ yêu. Ai chưa từng khao khát được thấu hiểu trọn vẹn người mình yêu? Ai chưa từng thấy chạnh lòng khi nhận ra rằng dù có ôm chặt đến đâu, vẫn không thể hòa làm một với người kia?

Bài thơ kết thúc bằng một cao trào đầy da diết:

“Gần thêm nữa! Thế vẫn còn xa lắm!”

Câu thơ ấy không chỉ là một lời van xin, mà còn là tiếng thở dài của cả một kiếp người. Con người, dù yêu nhau đến đâu, cũng vẫn có những góc khuất riêng không thể chạm đến. Và trong tình yêu, khoảng cách đau đớn nhất không phải là xa mặt cách lòng, mà là ngay trong vòng tay siết chặt vẫn cảm thấy cô đơn.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý