Xanh xanh bóng núi
Rồi ngày em hiểu anh hơn
Những câu thơ với nỗi buồn của anh
Yêu em, chưa được ngọn ngành
Nói em hết nỗi yêu mình đã yêu
Mai sau công việc bận nhiều
Chắc anh chẳng nói những điều hôm nay
Những ngày đi, nối những ngày
Thủy chung với nước, vơi đầy với em
Chỉ còn sâu thẳm êm đềm
Rừng xưa vây kín nỗi niềm đôi ta
Những chiều em ngước mắt xa
Xanh xanh bóng núi, đó là lòng anh..
(1974)
*
Xanh Xanh Bóng Núi – Tình Yêu Giản Dị Mà Sâu Lắng
Tình yêu trong thời chiến không phải là những lời hứa hẹn lãng mạn hay những phút giây êm đềm bên nhau, mà là sự thủy chung lặng lẽ, là những nỗi niềm gửi vào thiên nhiên, vào màu xanh bạt ngàn của núi rừng. Xanh xanh bóng núi của Nguyễn Khoa Điềm là một bài thơ nhẹ nhàng nhưng thấm đượm cảm xúc, vẽ lên hình ảnh người lính ra đi với tình yêu chưa kịp trọn vẹn, với những nỗi buồn không thể giãi bày, nhưng vẫn thủy chung như màu xanh của núi non.
Tình yêu – những điều chưa kịp nói
Mở đầu bài thơ là một lời tâm tình da diết:
“Rồi ngày em hiểu anh hơn
Những câu thơ với nỗi buồn của anh
Yêu em, chưa được ngọn ngành
Nói em hết nỗi yêu mình đã yêu”
Có lẽ, người con gái trong bài thơ vẫn chưa thực sự hiểu hết được nỗi lòng của chàng trai. Tình yêu của anh không được nói hết, không được bày tỏ trọn vẹn, vì cuộc chiến vẫn còn đó, vì con đường phía trước vẫn dài. Những người lính ra đi không chỉ mang theo tình yêu dành cho Tổ quốc, mà còn mang theo những nỗi niềm riêng, những tình cảm chưa kịp ngỏ cùng người thương.
Tình yêu ấy không ồn ào, không cần những lời hoa mỹ, mà nó nằm trong từng ánh mắt, từng câu thơ lặng lẽ. Đó là tình yêu chân thành nhưng đầy dang dở – một kiểu tình yêu đặc trưng của những năm tháng chiến tranh.
Sự hy sinh thầm lặng – tình yêu hòa vào trách nhiệm
Chiến tranh cuốn con người vào dòng chảy của thời cuộc, để rồi những cảm xúc riêng tư cũng phải lùi lại phía sau:
“Mai sau công việc bận nhiều
Chắc anh chẳng nói những điều hôm nay
Những ngày đi, nối những ngày
Thủy chung với nước, vơi đầy với em”
Ở đây, ta thấy một sự đối lập: tình yêu cá nhân và trách nhiệm với đất nước. Chàng trai biết rằng mai sau, khi cuộc chiến vẫn tiếp diễn, khi những nhiệm vụ nối tiếp nhau, anh sẽ không còn cơ hội để nói những lời yêu thương như hôm nay nữa. Nhưng dù vậy, tình yêu vẫn luôn ở đó, như một dòng chảy âm thầm, như một lời hứa không cần phải nói ra.
Anh không chỉ chung thủy với người yêu, mà còn thủy chung với đất nước. Và có lẽ, chính tình yêu Tổ quốc ấy cũng là một phần của tình yêu dành cho em – vì một ngày mai yên bình, vì một hạnh phúc dài lâu hơn cả những lời yêu ngắn ngủi.
Bóng núi – biểu tượng của một tình yêu vững bền
Hình ảnh đẹp nhất trong bài thơ chính là hai câu kết:
“Những chiều em ngước mắt xa
Xanh xanh bóng núi, đó là lòng anh..”
Bóng núi xanh thẳm, vững chãi, mãi mãi ở đó – như một biểu tượng của tình yêu son sắt mà chàng trai dành cho cô gái. Dù anh có đi xa, dù cuộc sống có đổi thay, nhưng khi em nhìn về những dãy núi xanh kia, hãy nhớ rằng lòng anh vẫn như thế, vẫn lặng lẽ và bền bỉ dõi theo em.
Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Khoa Điềm chọn hình ảnh bóng núi. Núi luôn ở đó, sừng sững qua bao tháng năm, chứng kiến những đổi thay nhưng vẫn vẹn nguyên dáng hình. Giống như tình yêu của người lính – lặng thầm, bền bỉ, nhưng luôn trọn vẹn dù không cần phải nói thành lời.
Lời kết
Xanh xanh bóng núi là một bài thơ đầy xúc cảm về tình yêu trong thời chiến – một tình yêu không cần lời hứa, không cần những câu nói hoa mỹ, nhưng vẫn sâu sắc, thủy chung. Ở đó, ta thấy được sự hy sinh thầm lặng của người lính, thấy được nỗi buồn của những lời chưa kịp nói, nhưng trên hết, ta cảm nhận được một tình yêu vững chãi như chính bóng núi xanh thẳm kia.
Và có lẽ, với những người phụ nữ của thời chiến, chỉ cần nhìn về những dãy núi xa xăm, họ cũng có thể cảm nhận được một trái tim vẫn đang thầm lặng hướng về mình, vẫn chung thủy dù chẳng thể cất thành lời.
*
Nguyễn Khoa Điềm – Nhà thơ và Nhà chính trị Việt Nam
Nguyễn Khoa Điềm (sinh ngày 15/4/1943), tên thật là Nguyễn Hải Dương, là một nhà thơ, nhà chính trị nổi bật của Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng khóa IX, Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa X.
Sinh ra tại Thừa Thiên Huế, Nguyễn Khoa Điềm xuất thân trong một gia đình có truyền thống văn hóa, là con trai của nhà báo Hải Triều. Ông học tập tại miền Bắc và tốt nghiệp Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964. Sau đó, ông vào miền Nam tham gia phong trào học sinh, sinh viên, hoạt động trong Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, vừa chiến đấu vừa sáng tác thơ ca.
Nguyễn Khoa Điềm được biết đến với những tác phẩm mang đậm chất sử thi và tinh thần yêu nước. Tiêu biểu nhất là trường ca Mặt đường khát vọng (1974), tác phẩm thể hiện sâu sắc tinh thần dân tộc và tư tưởng về đất nước, con người Việt Nam. Ngoài ra, ông còn có nhiều tập thơ giá trị như Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986), Cõi lặng (2007), và được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật.
Sau khi nghỉ hưu, ông sống tại Huế, tiếp tục đóng góp cho văn học nước nhà bằng những tác phẩm giàu ý nghĩa. Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu của nền thơ ca kháng chiến và văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
