Xuân dạ sầu ngâm

Mừng Xuân nô nức bướm, hương, hoa,
Riêng chốn phòng không, ta với ta.
Một mảnh hồn hoang vương khổ luỵ,
Nửa đời mộng ảo đắm phong ba.
Vần thơ khai bút say men lệ,
Tiếng dế cầu kinh vọng tháp ngà.
Non nước vẫn tô màu cổ hận,
Nhạc ai xao xuyến khúc sầu ca!

1951

*

Xuân Dạ Sầu Ngâm – Khúc Độc Hành Giữa Mùa Xuân

Xuân Đến – Người Người Vui, Nhưng Lòng Ta Lặng Lẽ

Mùa xuân luôn là thời khắc của niềm vui và sự khởi đầu, là lúc thiên nhiên bừng tỉnh, muôn hoa khoe sắc, vạn vật tràn trề sức sống. Nhưng giữa bức tranh xuân rực rỡ ấy, có một tâm hồn lạc lõng, đơn côi, chìm trong nỗi sầu nhân thế:

Mừng Xuân nô nức bướm, hương, hoa,
Riêng chốn phòng không, ta với ta.

Bên ngoài, xuân đang rộn ràng với “bướm, hương, hoa” – những biểu tượng của sức sống và hạnh phúc. Nhưng trong căn phòng vắng, chỉ có ta với ta, chỉ có một con người đối diện với chính nỗi cô đơn của mình. Không bè bạn, không tri kỷ, không men say của ngày xuân, chỉ có nỗi lòng chất chồng tâm sự.

Câu thơ mang đến cảm giác về một con người lạc lõng giữa mùa xuân, như kẻ hành giả cô độc giữa cõi trần. Xuân đến với tất cả mọi người, nhưng với tác giả, xuân dường như không ghé ngang.

Nửa Đời Nhìn Lại – Chỉ Thấy Phong Ba

Một mảnh hồn hoang vương khổ luỵ,
Nửa đời mộng ảo đắm phong ba.

Nỗi cô đơn ấy không chỉ là khoảnh khắc, mà là cả một chặng đường dài của cuộc đời. “Một mảnh hồn hoang” – hai chữ hồn hoang gợi lên cảm giác của một tâm hồn không nơi nương tựa, chênh vênh giữa nhân thế. Hồn ấy đã “vương khổ luỵ”, đã chịu quá nhiều thương tổn, đã trải qua quá nhiều đau đớn của cuộc đời.

“Nửa đời mộng ảo” – cuộc đời như một giấc mộng, nhưng không phải giấc mộng đẹp mà là giấc mộng “đắm phong ba”. Tác giả đã từng mơ, đã từng khát vọng, nhưng cuối cùng chỉ nhận lại những bão giông của cuộc đời.

Thơ – Lời Tri Âm Trong Đêm Xuân

Vần thơ khai bút say men lệ,
Tiếng dế cầu kinh vọng tháp ngà.

Khi không còn ai lắng nghe, tác giả tìm đến thơ. Nhưng vần thơ đầu xuân không phải là thơ vui, mà là say men lệ – những câu thơ thấm đẫm nỗi buồn, viết ra không phải để ngợi ca mùa xuân, mà để giãi bày tâm sự.

Trong màn đêm lặng lẽ, chỉ có tiếng dế vang lên như một lời cầu kinh, vọng về phía xa xăm. Câu thơ gợi lên một sự tĩnh mịch đến rợn ngợp – một tâm hồn đang thổn thức trong cô đơn, chỉ có thiên nhiên làm bạn, chỉ có tiếng dế làm tri âm.

Đất Nước Vẫn Mang Nỗi Đau Ngàn Đời

Non nước vẫn tô màu cổ hận,
Nhạc ai xao xuyến khúc sầu ca!

Đến đây, nỗi buồn không còn chỉ là nỗi buồn cá nhân, mà đã hòa vào nỗi đau của cả dân tộc. “Cổ hận” – mối hận ngàn đời, những vết thương của lịch sử vẫn chưa lành. Đất nước vẫn mang trong mình những đau thương, những mất mát, những chia lìa.

Và giữa đêm xuân ấy, một khúc nhạc vang lên, nhưng không phải khúc ca vui, mà là một khúc sầu ca. Đó có thể là tiếng nhạc của một ai đó trong đêm xuân, cũng có thể là tiếng nhạc từ chính tâm hồn tác giả, vang lên từ nỗi niềm hoài vọng.

Lời Kết – Một Nỗi Buồn Không Cô Độc

Dù mang đầy nỗi sầu, Xuân dạ sầu ngâm không chỉ là lời than thở cá nhân, mà còn là tiếng nói chung của những tâm hồn đã trải qua quá nhiều giông bão. Trong niềm vui của mùa xuân, vẫn có những con người mang trong lòng những vết thương chưa lành. Và dù cô đơn đến đâu, họ vẫn có thơ làm bạn, có thiên nhiên làm tri âm, có đất nước làm nơi gửi gắm những tâm tư sâu kín nhất.

Một mùa xuân có thể vui với muôn người, nhưng cũng có thể là một mùa xuân lặng lẽ của những kẻ đa mang…

*

Nguyễn Vỹ – Nhà thơ, nhà báo kiên định với lý tưởng

Nguyễn Vỹ (1912 – 1971) là một nhà thơ, nhà báo nổi bật trong nền văn học Việt Nam thời tiền chiến. Ông không chỉ được biết đến qua hai bài thơ gây tiếng vang: Gởi Trương Tửu và Sương rơi, mà còn ghi dấu ấn với nhiều tác phẩm đa dạng từ thơ ca, tiểu thuyết đến biên khảo.

Sinh tại Quảng Ngãi, Nguyễn Vỹ sớm bộc lộ tư tưởng yêu nước, từng nhiều lần bị bắt giam vì các hoạt động chống thực dân Pháp và phát xít Nhật. Ông cũng là người sáng lập nhiều tờ báo như Việt – Pháp, Tổ quốc, Dân chủ, Dân ta, trong đó tạp chí Phổ Thông được đánh giá cao về văn học và nghệ thuật.

Thơ Nguyễn Vỹ mang phong cách riêng biệt, thể nghiệm nhiều lối viết mới. Dù từng bị phê phán, nhưng ông vẫn kiên trì theo đuổi con đường sáng tạo, để lại dấu ấn với những tác phẩm thể hiện nỗi trăn trở về xã hội và vận mệnh con người.

Ông qua đời năm 1971 do tai nạn giao thông, khép lại cuộc đời một người cầm bút nhiệt huyết, dấn thân không ngừng vì văn chương và tư tưởng.

Viên Ngọc Quý.