Xuân quê
Lúa mượt đồng xanh nổi trắng cò
Đưa dài sông lụa dệt mưa tơ
Làng xa trong luỹ làng biêng biếc
Nêu lắng xuân về khánh lửng lơ
Trời ửng hoa đào, đất sáng mai,
Vàng trong hoa cải bướm bay dài
Vườn bên dây táo xôn xao nắng
Thấy thoáng bay hồng giải yếm ai.
Pháo rụng còn vương ngô hững hờ,
Bên rào loáng thoáng khói bay mơ
Có người qua xóm nhìn ngon mắt,
Xuân chín trên cành cam lẳng lơ.
In trong tập Hương xuân (1943).
*
Xuân Quê – Bức Tranh Mùa Xuân Trên Đồng Quê Việt
Mùa xuân luôn là mùa của sự sống trỗi dậy, của cảnh sắc giao hòa giữa đất trời, của những niềm vui rạo rực trong lòng người. Trong bài thơ Xuân quê, Anh Thơ đã vẽ nên một bức tranh đồng quê ngày xuân tràn ngập sức sống, tươi vui và ấm áp. Mỗi câu thơ là một nét vẽ, mỗi hình ảnh là một mảng màu, góp phần tạo nên một khung cảnh xuân thanh bình và thơ mộng.
Mở đầu bài thơ, tác giả phác họa một không gian rộng lớn, mượt mà, đầy sức sống của làng quê:
“Lúa mượt đồng xanh nổi trắng cò
Đưa dài sông lụa dệt mưa tơ
Làng xa trong luỹ làng biêng biếc
Nêu lắng xuân về khánh lửng lơ.”
Cánh đồng xanh non trải dài, trên đó những cánh cò trắng bay lượn, tạo nên một bức tranh thiên nhiên hài hòa giữa màu sắc và chuyển động. Con sông êm đềm như dải lụa mềm mại, phản chiếu ánh xuân dịu dàng, khiến cảnh vật trở nên huyền ảo. Ở xa xa, những lũy tre biêng biếc ôm lấy ngôi làng, gợi lên cảm giác yên bình. Hình ảnh nêu dựng cao, tiếng khánh leng keng trong gió xuân là những tín hiệu báo mùa xuân đã về, mang theo niềm vui và sự rộn ràng khắp chốn thôn quê.
Không chỉ có đất trời rạng rỡ, mà sắc xuân còn hiển hiện trong từng chi tiết nhỏ:
“Trời ửng hoa đào, đất sáng mai,
Vàng trong hoa cải bướm bay dài
Vườn bên dây táo xôn xao nắng
Thấy thoáng bay hồng giải yếm ai.”
Mùa xuân không chỉ làm bừng sáng bầu trời, mà còn khiến mặt đất rạng rỡ. Hoa đào phơn phớt hồng, hoa cải vàng rực rỡ, bướm bay lượn tạo nên một không gian sinh động và tràn đầy nhựa sống. Ánh nắng xuyên qua những tán cây trong vườn, lung linh trên những dây táo trĩu quả, làm cho cảnh sắc thêm phần rực rỡ. Giữa khung cảnh xuân ấy, hình ảnh chiếc yếm đào thấp thoáng bay trong gió khiến không gian như bừng lên vẻ đẹp e ấp, duyên dáng của người con gái thôn quê – một vẻ đẹp hòa quyện với thiên nhiên, giản dị mà quyến rũ.
Không khí xuân còn được thể hiện qua những dấu vết của ngày Tết vẫn còn vương vấn:
“Pháo rụng còn vương ngô hững hờ,
Bên rào loáng thoáng khói bay mơ
Có người qua xóm nhìn ngon mắt,
Xuân chín trên cành cam lẳng lơ.”
Những xác pháo đỏ còn rải rác trên bắp ngô, như dư âm của những ngày Tết đầm ấm. Làn khói nhẹ bay lên từ bếp nhà ai, mờ ảo trong ánh sáng buổi sớm, gợi lên cảm giác ấm cúng và yên bình. Đặc biệt, hình ảnh “xuân chín trên cành cam” gợi lên sự viên mãn, tròn đầy. Cây cam trĩu quả không chỉ báo hiệu một mùa bội thu, mà còn tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy của làng quê ngày xuân.
Bài thơ Xuân quê không chỉ đơn thuần là một bức tranh phong cảnh, mà còn chứa đựng những cảm xúc tinh tế, sâu lắng của nhà thơ trước mùa xuân đất trời. Đó là niềm yêu mến, trân trọng vẻ đẹp bình dị của làng quê, là sự cảm nhận tinh tế từng khoảnh khắc mùa xuân đi qua. Qua những vần thơ nhẹ nhàng mà tràn đầy sức sống, Anh Thơ đã gửi gắm vào đó tình yêu quê hương tha thiết, đồng thời khơi gợi trong lòng người đọc một niềm thương nhớ về những mùa xuân tươi đẹp, thanh bình của đồng quê Việt Nam.
*
Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ
Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.
Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.
Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.
Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:
“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)
Viên Ngọc Quý.
