Xuân về
(Tặng chị Tr.)
Năm vừa rồi
Chàng cùng tôi
Nơi vùng Giáp Mộ
Trong gian nhà cỏ,
Tôi quay tơ,
Chàng ngâm thơ
Vườn sau oanh giục giã;
Nhìn ra hoa đua nở;
Dừng tay tôi kêu chàng:
Này, này! bạn! xuân sang.
Chàng nhìn xuân, mặt hớn hở;
Tôi nhìn chàng, lòng vồn vã…
Rồi ngày lại ngày
Sắc màu: phai,
Lá cành: rụng,
Ban gian: trống;
Xuân đi,
Chàng cũng đi.
Năm nay xuân còn trở lại,
Người xưa không thấy tới.
*
Xuân Về – Mùa Cũ, Người Xưa
Mùa xuân là biểu tượng của sự tươi mới, của niềm vui, của những khởi đầu đầy hứa hẹn. Nhưng với Lưu Trọng Lư trong bài thơ Xuân về, mùa xuân không chỉ đơn thuần là sự tái sinh của thiên nhiên, mà còn là tấm gương phản chiếu những đổi thay, những mất mát trong lòng người.
Những ngày xuân đẹp đẽ – Khi còn có nhau
Mở đầu bài thơ là một ký ức tràn đầy sức sống và hạnh phúc:
“Năm vừa rồi
Chàng cùng tôi
Nơi vùng Giáp Mộ
Trong gian nhà cỏ,”
Hình ảnh “gian nhà cỏ” gợi lên một cuộc sống giản dị nhưng ấm áp, nơi có hai tâm hồn đồng điệu: nàng quay tơ, chàng ngâm thơ, tiếng oanh hót rộn ràng, hoa nở khắp vườn. Một bức tranh xuân tràn đầy sự sống, tình yêu và niềm vui.
“Dừng tay tôi kêu chàng:
Này, này! bạn! xuân sang.
Chàng nhìn xuân, mặt hớn hở;
Tôi nhìn chàng, lòng vồn vã…”
Chỉ một khoảnh khắc, nhưng đọng lại biết bao cảm xúc: niềm vui rộn ràng khi thấy xuân đến, ánh mắt người con gái không chỉ hướng về cảnh sắc mà còn hướng về chàng – người tri kỷ, người đã cùng nàng chia sẻ những ngày xuân hạnh phúc.
Xuân đi, người cũng rời xa
Nhưng niềm vui nào rồi cũng tàn, xuân không thể ở mãi, cũng như con người không thể giữ mãi những gì đẹp nhất:
“Rồi ngày lại ngày
Sắc màu: phai,
Lá cành: rụng,
Ban gian: trống;”
Từ những hình ảnh tràn đầy sức sống, cảnh vật dần trở nên héo úa. Cái trống trải không chỉ nằm trong không gian mà còn in hằn trong lòng người.
“Xuân đi,
Chàng cũng đi.”
Câu thơ ngắn mà buốt lòng. Xuân đi rồi còn trở lại, nhưng người thì không. Mùa xuân có thể lặp lại theo chu kỳ, nhưng những gì đã qua của con người thì mãi mãi không thể quay về.
Xuân cũ còn đây, nhưng người xưa đâu rồi?
“Năm nay xuân còn trở lại,
Người xưa không thấy tới.”
Lời thơ khép lại trong nỗi cô đơn và tiếc nuối. Cảnh vật vẫn cứ đổi thay theo quy luật tự nhiên, nhưng lòng người thì hoang hoải vì một sự mất mát không thể bù đắp.
Lời kết – Nỗi buồn của thời gian và kỷ niệm
Xuân về của Lưu Trọng Lư là một bản nhạc trầm buồn về sự chia ly và vô thường của cuộc đời. Mùa xuân có thể đẹp đẽ, nhưng cũng gợi lên những nỗi nhớ, những kỷ niệm không thể trở lại. Có lẽ, điều khiến lòng người day dứt nhất không phải là sự thay đổi của thiên nhiên, mà là sự phai nhạt của những mối tình, những con người mà ta đã từng gắn bó.
Mỗi lần xuân về, ta không chỉ chào đón một năm mới, mà còn đối diện với chính lòng mình – với những điều đã mất, những người đã xa…
*
Lưu Trọng Lư – Người tiên phong của Phong trào Thơ mới
Lưu Trọng Lư (19/6/1911 – 10/8/1991) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch Việt Nam, sinh ra tại làng Cao Lao Hạ, xã Hạ Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Ông xuất thân trong một gia đình nho học và sớm bộc lộ tài năng văn chương.
Là một trong những người khởi xướng và tích cực cổ vũ Phong trào Thơ mới, Lưu Trọng Lư đã để lại dấu ấn sâu đậm với những vần thơ trữ tình giàu cảm xúc, nổi bật là bài Tiếng thu với hình ảnh “con nai vàng ngơ ngác” đã trở thành biểu tượng của thi ca Việt Nam. Ngoài thơ, ông còn sáng tác văn xuôi, kịch nói, cải lương, góp phần phong phú cho nền văn học nghệ thuật nước nhà.
Sau Cách mạng Tháng Tám, ông tham gia Văn hóa cứu quốc, hoạt động tuyên truyền văn nghệ trong kháng chiến. Sau năm 1954, ông tiếp tục cống hiến trong lĩnh vực sân khấu và văn học, từng giữ chức Tổng Thư ký Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam.
Với những đóng góp lớn lao, năm 2000, Lưu Trọng Lư được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật. Lưu Trọng Lư không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là người đã góp phần làm thay đổi diện mạo thơ ca Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
