Xuân về

Đã thấy xuân về với gió đông,
Với trên màu má gái chưa chồng.
Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm
Ngước mắt nhìn giời, đôi mắt trong.

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe,
Mưa tạnh giời quang, nắng mới hoe.
Lá nõn, ngành non ai tráng bạc?
Gió về từng trận, gió bay đi…

Thong thả, dân gian nghỉ việc đồng,
Lúa thì con gái mượt như nhung
Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng,
Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng.

Trên đường cát mịn, một đôi cô,
Yếm đỏ, khăn thâm, trẩy hội chùa.
Gậy trúc dắt bà già tóc bạc,
Tay lần tràng hạt miệng nam vô.

1937

*

Hơi thở mùa xuân trong làng quê xưa – Dấu xuân qua thơ Nguyễn Bính

Trong thi ca Việt Nam, Nguyễn Bính không chỉ là thi sĩ của tình yêu thôn dã, mà còn là người lưu giữ hồn dân tộc trong từng hình ảnh, từng nhịp thơ. Ở ông, xuân không phải là một khái niệm mơ hồ hay cao sang, mà là một dòng chảy sống động giữa những lối xóm làng quê, là hơi ấm lan dần qua những ánh mắt, nụ cười và cả từng cánh hoa, làn gió. Bài thơ “Xuân về” được viết năm 1937, nhưng đến hôm nay, vẫn khiến người đọc thổn thức bởi vẻ đẹp dung dị và tình cảm nồng nàn ẩn trong từng câu chữ.

Đã thấy xuân về với gió đông,
Với trên màu má gái chưa chồng.
Bên hiên hàng xóm, cô hàng xóm
Ngước mắt nhìn giời, đôi mắt trong.

Mùa xuân hiện về không chỉ bằng gió đông đã dịu, mà còn bằng màu má ửng hồng của thiếu nữ – một hình ảnh rất Nguyễn Bính, đầy nữ tính và kín đáo. Không cần nói gì nhiều, chỉ một ánh nhìn “ngước mắt nhìn giời”, một màu má hồng, cũng đủ để cảm nhận sự chuyển mình thầm lặng mà rạo rực của xuân trong lòng người con gái trẻ. Ở đây, mùa xuân không phải chỉ là thời gian – mà là một cảm xúc, một dự cảm về những đổi thay, mong đợi và hy vọng.

Từng đàn con trẻ chạy xun xoe,
Mưa tạnh giời quang, nắng mới hoe.
Lá nõn, ngành non ai tráng bạc?
Gió về từng trận, gió bay đi…

Xuân đến còn là khoảnh khắc trẻ thơ chạy xun xoe, là ánh nắng mới hoe, là mưa tạnh trời quang – một thế giới hân hoan trong từng hơi thở. Câu hỏi “ai tráng bạc?” như một cái nhìn lặng lẽ mà thiết tha về tạo hóa, về bàn tay vô hình đã điểm xanh lá cành, đã đưa gió về, đẩy mùa đông đi xa. Thơ Nguyễn Bính đẹp vì cái nhìn của ông luôn thấm đẫm cảm xúc – ngay cả trong những điều rất đỗi quen thuộc.

Thong thả, dân gian nghỉ việc đồng,
Lúa thì con gái mượt như nhung
Đầy vườn hoa bưởi hoa cam rụng,
Ngào ngạt hương bay, bướm vẽ vòng.

Khung cảnh làng quê hiện lên sống động: mùa vụ tạm lắng, cây lúa thì thầm “trổ đòng đòng”, hoa trái vào độ nở rộ, hương bay theo gió, bướm vàng lượn lờ. Không khí xuân như đượm trong từng giọt nắng, từng luồng hương, từng sắc hoa. Nguyễn Bính không chỉ tả cảnh – ông thổi hồn vào cảnh, để người đọc không chỉ nhìn thấy mà còn ngửi được mùi xuân, nghe được tiếng xuân, và cảm nhận được mạch sống đang âm thầm trỗi dậy nơi thôn dã.

Trên đường cát mịn, một đôi cô,
Yếm đỏ, khăn thâm, trẩy hội chùa.
Gậy trúc dắt bà già tóc bạc,
Tay lần tràng hạt miệng nam vô.

Bài thơ khép lại bằng một hình ảnh chan chứa nhân văn và nồng hậu: đôi cô gái quê trong yếm đỏ khăn thâm trẩy hội, đi bên bà già tóc bạc, tay lần tràng hạt niệm “Nam mô” – một thế giới vừa rộn ràng hội hè, vừa tĩnh tại đạo lý. Xuân không chỉ là hoa cỏ, là trai gái yêu đương, mà còn là sự sum vầy, là sự gắn kết của các thế hệ, là truyền thống văn hóa và niềm tin tâm linh được gìn giữ qua thời gian.

“Xuân về” không chỉ là một bức tranh mùa xuân – mà là một bản tình ca của quê hương, của ký ức, của hồn dân tộc. Trong những vần thơ mộc mạc, Nguyễn Bính đã thắp sáng cả một làng quê Việt với nhịp sống, hơi thở, và vẻ đẹp bền bỉ qua từng mùa.

Với Nguyễn Bính, xuân không ở đâu xa, xuân là ở má cô hàng xóm, trong đôi mắt trong veo, trong cánh bướm lượn vòng, và trong bàn tay già cầm tràng hạt niệm Phật. Đó là mùa xuân của một đất nước hiền hòa, sâu lắng, nơi con người sống với nhau bằng tình, bằng nghĩa, và bằng một niềm tin bền bỉ vào điều lành.

Đọc “Xuân về”, lòng ta như lắng lại – để yêu thêm những ngày tháng bình dị, yêu cái gió xuân nhè nhẹ thổi qua mái ngói, yêu tiếng rộn ràng của trẻ thơ, yêu cả sự tĩnh mịch của lòng người biết ngước nhìn trời trong. Và biết đâu đó, mỗi người đọc đều nhận ra: xuân – chính là điều đang thì thầm trong lòng ta lúc này.

*

Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.

Viên Ngọc Quý