Yêu

Yêu, là chết ở trong lòng một ít,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu?
Cho rất nhiều, song nhận chẳng bao nhiêu;
Người ta phụ, hoặc thờ ơ, chẳng biết.

Phút gần gũi cũng như giờ chia biệt,
Tưởng trăng tàn, hoa tạ với hồn tiêu,
Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu!
– Yêu, là chết ở trong lòng một ít.

Họ lạc lối giữa u sầu mù mịt,
Những người si theo dõi dấu chân yêu;
Và cảnh đời là sa mạc cô liêu.
Và tình ái là sợi dây vấn vít.
Yêu, là chết ở trong lòng một ít.

*

“Yêu, là chết ở trong lòng một ít” – Bi kịch của những trái tim si mê

Trong những áng thơ tình buồn nhất của Xuân Diệu, Yêu có lẽ là bài thơ cô đọng và ám ảnh bậc nhất. Chỉ vỏn vẹn vài khổ thơ ngắn ngủi, nhưng mỗi câu chữ lại chất chứa một nỗi đau dài dằng dặc, một niềm tuyệt vọng của kẻ yêu mà không được yêu, của những trái tim si mê nhưng chẳng thể tìm thấy sự hồi đáp trọn vẹn.

Ngay từ câu thơ mở đầu, Xuân Diệu đã đưa ra một định nghĩa đầy xót xa: “Yêu, là chết ở trong lòng một ít”. Một chữ “chết” nhẹ bẫng nhưng thấm sâu, như một nhát dao cứa vào tâm hồn của những người đã từng yêu, đã từng đau. Bởi tình yêu vốn dĩ là một cuộc đánh cược không chắc phần thắng, mà “mấy khi yêu mà chắc được yêu?”.

Càng yêu sâu đậm, người ta càng cho đi nhiều hơn – nhưng đổi lại, nhận về chẳng được bao nhiêu. Tình yêu, vốn dĩ mong manh và đầy bất trắc. Đôi khi, ta dốc hết tâm can để trao gửi, nhưng người kia có khi chẳng hề hay biết, hoặc tệ hơn, chỉ thờ ơ, hờ hững. Chính sự vô tâm ấy đã đẩy những kẻ yêu chân thành vào một cõi u uất, nơi mà mỗi giây phút hạnh phúc chợt hóa thành chia biệt, nơi mà “phút gần gũi cũng như giờ chia biệt.”

Xuân Diệu, với một tâm hồn mãnh liệt, không chỉ cảm nhận tình yêu bằng lý trí mà còn bằng từng nhịp đập của trái tim. Nhưng trớ trêu thay, ông lại nhận ra rằng tình yêu không chỉ là ngọt ngào, mà còn là một “sợi dây vấn vít” kéo con người vào một vùng sa mạc hoang hoải, nơi những kẻ si tình cứ mãi “theo dõi dấu chân yêu” trong u sầu mù mịt.

Bài thơ kết thúc bằng sự lặp lại câu thơ mở đầu: “Yêu, là chết ở trong lòng một ít.” Một vòng lặp không lối thoát, như chính tâm trạng của kẻ yêu – đau khổ, dằn vặt, rồi lại tiếp tục lao vào tình yêu, dù biết trước rằng điều chờ đợi phía trước có thể chỉ là sự cô đơn và tuyệt vọng.

Với Yêu, Xuân Diệu đã vẽ nên bi kịch muôn thuở của những trái tim đa cảm. Bài thơ không chỉ nói về tình yêu đơn phương, mà còn là sự chông chênh của tất cả những ai đã từng yêu say đắm. Đó là cảm giác hụt hẫng khi nhận ra rằng tình yêu không phải lúc nào cũng cân bằng, rằng đôi khi, ta chỉ là một kẻ lữ hành lạc lối trong sa mạc của chính mình.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý