Tuổi già cưới vợ hầu
Nguyễn Công Trứ
Trẻ tạo hoá ngẩn ngơ lắm việc
Già Nguyệt ông cắc cớ trêu nhau
Kìa những người mái tuyết đã phau phau
Run rẩy kẻ đào tơ còn mảnh mảnh
Trong trướng gấm ngọn đèn hoa nhấp nhánh
Nhất tọa lê hoa áp hải đường
Từ đây tạc đá ghi vàng
Bởi đâu, trước lựa tơ chắp chỉ
Tân nhân dục vấn lang niên kỷ?
Ngũ thập niên tiền nhị thập tam!
Tình đã chung, lứa cũng phải vam
Suốt kim cổ lấy làm vận sự
Trong trần thế duyên duyên nợ nợ
Duyên cũng đành mà nợ cũng đành
Xưa nay mấy kẻ đa tình
Lão Trần là một với mình là hai
Càng già càng dẻo càng dai!
*
Tựa đề: “Tình Yêu Không Tuổi Trong Thơ Nguyễn Công Trứ”
Nguyễn Công Trứ, người thi sĩ tài hoa và cũng là bậc kỳ nhân của văn chương Việt Nam, không chỉ để lại dấu ấn trong những bài thơ về nhân sinh, thế sự, mà còn khiến hậu thế phải trầm trồ trước cách ông nhìn nhận tình yêu và cuộc sống. Bài thơ “Tuổi già cưới vợ hầu” là minh chứng cho tinh thần phóng khoáng và tư duy vượt thời gian của ông – một lời tuyên ngôn rằng tình yêu không hề bị giới hạn bởi tuổi tác.
Tình yêu – Trò đùa ngẫu nhiên của tạo hóa
“Trẻ tạo hoá ngẩn ngơ lắm việc
Già Nguyệt ông cắc cớ trêu nhau”
Ngay từ những câu đầu, Nguyễn Công Trứ đã khéo léo mở ra bức tranh của tạo hóa với sự ngẫu nhiên đến hài hước. Ông ví von Nguyệt Lão – vị thần se duyên – như kẻ cắc cớ, đùa giỡn khi để một người già như ông bén duyên với tình yêu. Thế nhưng, trong cái “ngẩn ngơ” ấy, ông không hề than trách mà lại chấp nhận nó như một phần tất yếu của cuộc đời.
Tình yêu không phân biệt tuổi tác
“Kìa những người mái tuyết đã phau phau
Run rẩy kẻ đào tơ còn mảnh mảnh”
Hình ảnh “mái tuyết” và “đào tơ” đối lập nhưng hòa quyện, tượng trưng cho sự khác biệt về tuổi tác giữa hai người trong cuộc tình này. Đó là một nghịch lý, nhưng cũng chính là vẻ đẹp đặc biệt của tình yêu – một thứ cảm xúc vượt trên mọi ranh giới.
Nguyễn Công Trứ nhấn mạnh rằng tuổi tác chỉ là con số, còn tình yêu là sự kết nối của tâm hồn. Chính sự tươi trẻ trong tâm trí ông đã xóa nhòa đi khoảng cách tuổi tác, khiến tình yêu trở thành một điều giản đơn mà tự nhiên.
Tình yêu – Một mối duyên nợ trăm năm
“Từ đây tạc đá ghi vàng
Bởi đâu, trước lựa tơ chắp chỉ”
Nguyễn Công Trứ nhắc đến “tơ chắp chỉ” – hình ảnh gợi lên sự se duyên của số phận. Tình yêu, theo ông, không chỉ là cảm xúc nhất thời mà còn là một mối nợ trần gian. Duyên đã đến, nợ cũng phải trả; đó là vòng xoay không thể tránh trong kiếp người.
“Ngũ thập niên tiền nhị thập tam!”
Câu thơ như một lời tự trào, hàm ý rằng dù tuổi tác đã cách xa thời thanh xuân, ông vẫn sống với tinh thần trẻ trung. Tình yêu không làm ông cảm thấy mình già đi, mà ngược lại, khiến ông càng dẻo dai, càng giàu sức sống hơn.
Duyên nợ – Quy luật của trần thế
“Trong trần thế duyên duyên nợ nợ
Duyên cũng đành mà nợ cũng đành”
Nguyễn Công Trứ nhìn nhận duyên nợ một cách điềm nhiên và triết lý. Ông không cưỡng cầu hay trốn tránh mà thản nhiên chấp nhận nó như một phần của cuộc sống. Chính thái độ này đã làm nổi bật tinh thần phóng khoáng và cách sống tự tại của ông, ngay cả trong tình yêu.
Tình yêu đa tình – Một niềm vui bất tận
“Xưa nay mấy kẻ đa tình
Lão Trần là một với mình là hai
Càng già càng dẻo càng dai!”
Nguyễn Công Trứ tự ví mình với Lão Trần – một nhân vật trong lịch sử nổi tiếng với tình yêu mãnh liệt dù đã lớn tuổi. Sự hài hước và tự tin toát lên từ câu thơ cuối như một lời khẳng định rằng tình yêu không hề lụi tàn theo năm tháng, mà ngược lại, càng về sau càng thêm sâu sắc và thú vị.
Thông điệp từ bài thơ
Bài thơ “Tuổi già cưới vợ hầu” không chỉ là một câu chuyện riêng của Nguyễn Công Trứ mà còn là một thông điệp mạnh mẽ về tình yêu và cuộc sống. Tác giả muốn nhắn nhủ rằng tình yêu không bị giới hạn bởi tuổi tác hay những định kiến xã hội. Chỉ cần trái tim còn rung động, thì bất kỳ ai, bất kỳ lúc nào, cũng đều có quyền yêu và được yêu.
Nguyễn Công Trứ cũng dạy chúng ta cách sống tự tại và trân trọng những gì cuộc đời ban tặng, dù đó là duyên hay nợ. Sự tự tin, hài hước và phóng khoáng của ông là nguồn cảm hứng để chúng ta sống hết mình, yêu hết mình, và đón nhận mọi điều trong cuộc sống bằng trái tim rộng mở.
Kết
“Càng già càng dẻo càng dai!”
Lời khẳng định ấy của Nguyễn Công Trứ không chỉ là sự tự trào hài hước mà còn là một tuyên ngôn sống đầy sức sống. Tình yêu, với ông, là niềm vui bất tận, là món quà kỳ diệu của tạo hóa mà ông luôn trân trọng, bất kể thời gian hay tuổi tác. Và đó chính là tinh thần vượt thời gian của người thi nhân tài hoa này.
*
Nguyễn Công Trứ – Một Nhà Chính Trị, Quân Sự và Thi Sĩ Tài Hoa của Đại Nam
Nguyễn Công Trứ (1778–1858), tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn, là một trong những nhân vật nổi bật của triều đại nhà Nguyễn. Ông không chỉ là một nhà chính trị, quân sự tài năng mà còn là một nhà thơ có phong cách độc đáo, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Tiểu sử và sự nghiệp
Nguyễn Công Trứ sinh ngày 19/12/1778 tại Quỳnh Côi, Thái Bình, trong một gia đình có truyền thống học vấn và làm quan. Cha ông, Nguyễn Công Tấn, là tri phủ Tiên Hưng, và mẹ ông, bà Nguyễn Thị Phan, cũng xuất thân từ một gia đình danh giá.
Từ nhỏ, Nguyễn Công Trứ nổi tiếng học giỏi và sáng tác thơ văn. Sau nhiều năm dùi mài kinh sử, mãi đến năm 41 tuổi, ông mới đỗ Giải nguyên và bắt đầu sự nghiệp làm quan dưới triều Nguyễn. Trải qua nhiều chức vụ quan trọng như Tri huyện Đường Hào, Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tổng đốc Hải Yên, và thậm chí đến Thượng thư, Nguyễn Công Trứ nổi bật trong cả lĩnh vực hành chính và quân sự.
Dẫu vậy, cuộc đời làm quan của ông không ít thăng trầm. Ông từng bị giáng chức và cách tuột làm lính thú, nhưng sau đó lại được trọng dụng nhờ tài năng và những đóng góp to lớn trong kinh tế và quân sự.
Những đóng góp nổi bật
Kinh tế
Nguyễn Công Trứ là người có công lớn trong việc khai hoang và phát triển kinh tế ở Bắc Bộ. Ông là người tiên phong chiêu mộ dân nghèo, đắp đê lấn biển, lập ấp ở các vùng Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Những huyện này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược lâu dài của ông.
Quân sự
Trong lĩnh vực quân sự, Nguyễn Công Trứ nổi bật với vai trò dẹp loạn và bảo vệ triều đình. Ông đã dẹp yên các cuộc khởi nghĩa như Phan Bá Vành (1827), Nông Văn Vân (1833), và giặc Khánh (1835). Ông cũng góp công lớn trong cuộc chiến chống Xiêm La (1841–1845). Dù tuổi cao, năm 1858, khi thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, ông vẫn xin vua Tự Đức cho ra trận, thể hiện tinh thần yêu nước đến cùng.
Thơ ca và con người
Nguyễn Công Trứ là một thi nhân xuất chúng với phong cách ngông nghênh, hào sảng. Thơ ông phản ánh tư tưởng sâu sắc về nhân tình thế thái, về danh lợi và cuộc sống. Dù chán chường với chốn quan trường, ông luôn yêu đời, sống tự do, phóng khoáng.
Những bài thơ như “Kiếp sau xin chớ làm người”, “Nào nào! Thằng nào sợ thằng nào” hay các bài hát ca trù như “Bỡn nhân tình” không chỉ thể hiện tài năng văn chương mà còn khắc họa một nhân cách độc đáo, táo bạo.
Ngay cả ở tuổi già, Nguyễn Công Trứ vẫn sống đời ngạo nghễ, nổi tiếng với việc cưỡi bò thay ngựa, kết hôn ở tuổi 73 và làm thơ đối đáp đầy hóm hỉnh.
Tưởng nhớ
Với những đóng góp to lớn trong nhiều lĩnh vực, Nguyễn Công Trứ được nhân dân kính trọng và tưởng nhớ. Tên ông được đặt cho nhiều con đường, trường học trên cả nước, và những nơi ông từng khai hoang vẫn lưu giữ đền thờ và tưởng niệm ông như một vị thành hoàng làng.
Nguyễn Công Trứ không chỉ là một nhà chính trị, quân sự lỗi lạc mà còn là một thi nhân tài hoa, để lại di sản văn hóa quý giá, góp phần tô điểm vẻ đẹp và sức mạnh của lịch sử Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
