Giáp Ất tranh luận
Cứ xem Giáp, Ất tranh luận, thì cũng phân vân không rõ tiếng kêu là tự chuông hay tự dùi ra. Chuông là đồng vốn kêu, nhưng không có dùi đánh vào, không kêu. Vậy có muốn tiếng kêu, tất phải có cả chuông cả dùi mới được…
Giáp hỏi Ất: “Đúc đồng làm chuông, đẽo gỗ làm dùi, lấy dùi đánh chuông tiếng kêu boong-boong, thì tiếng kêu ấy là gỗ kêu hay là đồng kêu?”.
Ất đáp: “Lấy dùi gõ vào tường vách không kêu, gõ vào chuông kêu, thế thì tiếng kêu ở đồng”.
Giáp hỏi: “Lấy dùi gõ vào đồng tiền trinh không kêu, thế thì có chắc tiếng kêu ở đồng mà ra không?”.
Ất nói: “Đồng tiền đặc, cái chuông rỗng, vậy tiếng kêu ở các đồ vật rỗng mà ra”.
Giáp hỏi: “Lấy gỗ, lấy bùng làm chuông đánh không ra tiếng, thế thì có chắc tiếng kêu là ở đồ vật rỗng mà ra không?…”
Âu Dương Tu
(Theo “Cổ học tinh hoa” – Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân)
*
Lời bình:
Mọi sự vật, hiện tượng đều có mối quan hệ nhân quả. Chuông có thể kêu là nhờ dùi đánh, nhưng dùi đánh vào chuông mới tạo ra tiếng, vậy thì tiếng kêu là kết quả của cả hai yếu tố. Trong cuộc sống, không nên nhìn nhận vấn đề một cách phiến diện, mà cần xét đến tổng thể và mối quan hệ tương tác giữa các yếu tố.
Viên Ngọc Quý.
