Thằng Bờm có cái quạt mo
Thơ dân gian
Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu
Bờm rằng: Bờm chẳng lấy trâu
Phú ông xin đổi ao sâu cá mè
Bờm rằng: Bờm chẳng lấy mè
Phú ông xin đổi một bè gỗ lim
Bờm rằng: Bờm chẳng lấy lim
Phú ông xin đổi con chim đồi mồi
Bờm rằng: Bờm chẳng lấy mồi
Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười.
Nguồn:
1. Dương Quảng Hàm, Việt Nam thi văn hợp tuyển, Bộ Quốc gia Giáo dục xuất bản, Hà Nội, 1951
2. Quách Tấn, Hương vườn cũ, NXB Hội nhà văn, 2007
*
Cảm nhận về bài thơ dân gian “Thằng Bờm có cái quạt mo”
“Thằng Bờm có cái quạt mo” là một bài thơ dân gian ngắn gọn nhưng sâu sắc, mang đậm tính hài hước và triết lý sống của người Việt Nam. Qua câu chuyện dí dỏm giữa Thằng Bờm và Phú ông, bài thơ đã truyền tải thông điệp về giá trị của sự giản dị, lòng tự tại và ý nghĩa đích thực của hạnh phúc.
Ngay từ đầu bài thơ, hình ảnh Thằng Bờm và chiếc quạt mo xuất hiện giản dị, gần gũi, tượng trưng cho những điều bình dị trong cuộc sống:
“Thằng Bờm có cái quạt mo
Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu”
Chiếc quạt mo – một vật dụng nhỏ bé, tưởng chừng như chẳng đáng giá – lại trở thành trung tâm của câu chuyện. Phú ông, đại diện cho tầng lớp giàu có, quyền lực, đã ra sức dùng của cải để đổi lấy chiếc quạt mo từ Bờm. Từ ba bò chín trâu, ao sâu cá mè, bè gỗ lim đến con chim đồi mồi, tất cả những món đồ quý giá đều không lay động được Thằng Bờm.
Cách Thằng Bờm từ chối từng món đổi chác mang ý nghĩa biểu trưng sâu sắc. Đó không đơn thuần là sự từ chối vật chất mà còn thể hiện sự tự tại, không tham lam và hài lòng với cuộc sống của nhân vật. Bờm không bị cuốn theo sự hào nhoáng, giàu sang, mà chọn giữ lại chiếc quạt mo – thứ quen thuộc và mang lại niềm vui cho mình.
Điểm cao trào của bài thơ nằm ở câu cuối:
“Phú ông xin đổi nắm xôi, Bờm cười.”
Câu chuyện kết thúc bằng tiếng cười hồn nhiên, chất phác của Thằng Bờm khi nhận nắm xôi – một món ăn dân dã, thiết thực và gần gũi với đời sống thường ngày. Sự hài lòng của Bờm với nắm xôi gợi lên một triết lý sâu sắc: hạnh phúc không nằm ở những điều lớn lao, xa vời mà xuất phát từ những điều giản dị và phù hợp với nhu cầu thực tế của mỗi người.
Bài thơ cũng phê phán nhẹ nhàng sự tham vọng và cách đo giá trị bằng vật chất của Phú ông. Dù giàu có, Phú ông lại không thể hiểu được rằng những giá trị tinh thần, những điều nhỏ bé, đôi khi còn quý giá hơn nhiều so với tài sản vật chất.
Ngoài ra, bài thơ còn phản ánh tâm hồn của người Việt – yêu sự bình dị, gần gũi và luôn biết cách cân bằng giữa mong muốn và thực tế. Thằng Bờm không bị mờ mắt bởi của cải, cũng không bị áp lực trước quyền lực của Phú ông. Đây chính là biểu hiện của lối sống an nhiên, tự tại, không tham lam và biết hài lòng với những gì mình có.
Bằng lối kể chuyện dí dỏm, ngôn từ mộc mạc, bài thơ đã để lại nhiều bài học ý nghĩa cho người đọc. Qua hình tượng Thằng Bờm, chúng ta học được rằng giá trị đích thực của cuộc sống không nằm ở sự giàu sang hay quyền lực mà ở sự đủ đầy trong tâm hồn, sự thỏa mãn với những gì mình có.
“Thằng Bờm có cái quạt mo” không chỉ là một câu chuyện vui mà còn là một tấm gương sáng về cách sống chân thành, giản dị và biết trân trọng những điều bình dị nhất trong cuộc sống. Bài thơ là minh chứng rằng đôi khi, hạnh phúc chỉ đơn giản là một “nắm xôi” – vừa đủ và vừa đúng với nhu cầu của mỗi người.
Viên Ngọc Quý.
