Đổi tranh luận lấy chỗ ngủ
Bất kỳ vị sư hành hương nào có thể thắng một tranh luận về Phật pháp với các sư sống trong một ngôi chùa đều có quyền ngủ lại trong chùa. Nếu thua, vị sư sẽ phải đi tiếp.
Trong một ngôi chùa ở vùng bắc nước Nhật có hai vị sư anh em đang sống với nhau. Người anh học rộng, nhưng người em thì dốt và chỉ có một mắt.
Một vị sư hành hương đến và xin ngủ nhờ, xin được tranh luận về giáo pháp cao thâm. Sư anh đã mệt vì phải học cả ngày hôm ấy, bảo sư em ra đấu thế. Sư anh cẩn thận dặn dò: “Đi ra và yêu cầu một cuộc đối thoại thầm lặng.”
Sư em và sư khách vào chánh điện và ngồi xuống.
Một lúc sau vị sư hành hương đứng dậy, vào gặp sư anh và nói: “Em của thầy quá hay. Đã thắng tôi.”
“Kể lại cho tôi nghe cuộc đối thoại,” sư anh hỏi.
“Vâng,” vị sư hành hương nói, “trước hết tôi giơ một ngón tay, biểu hiện Phật, người giác ngộ. Em thầy giơ lên 2 ngón, nói về Phật và Phật pháp. Tôi giơ ba ngón tay, biểu hiện Phật, Pháp và Tăng, sống an hòa với nhau. Rồi em thầy đưa nắm đấm vào mặt tôi, ý nói cả ba đều là một. Cho nên anh ấy thắng và tôi không có quyền ngủ lại đây.” Nói vậy rồi, sư hành hương ra đi.
“Anh chàng đó đâu rồi?” sư em chạy vào hỏi anh.
“Anh nghe là em thắng cuộc tranh luận rồi.”
“Thắng cái gì! Em phải đập cho hắn một trận.”
“Nói cho anh nghe đề tài tranh luận thế nào,” sư anh hỏi.
“Sao, mới thấy em hắn đã giơ lên một ngón tay, sỉ nhục em, ý nói là em chỉ có một mắt. Vì hắn là người lạ, em nghĩ là em nên lịch sự với hắn một tí nên em giơ hai ngón tay, chúc mừng hắn có hai mắt. Nhưng anh chàng bất lịch sự lại giơ ba ngón tay, ý nói cả hai người chúng ta chỉ có 3 con mắt. Vì vậy em nổi nóng và bắt đầu đấm hắn, nhưng hắn bỏ chạy cho nên hết đối thoại!”
(Trần Đình Hoành dịch)
*
Lời bình:
Câu chuyện này hài hước nhưng cũng ẩn chứa ý nghĩa sâu xa về sự khác biệt trong cách hiểu và diễn giải cùng một sự việc.
Vị sư hành hương nghĩ rằng mình đang tham gia một cuộc tranh luận sâu sắc về Phật, Pháp và Tăng, nhưng thực tế, sư em chỉ phản ứng theo cảm xúc và hiểu theo cách hoàn toàn khác. Sự nhầm lẫn này lại vô tình khiến sư em “thắng” cuộc tranh luận.
Nó cho thấy rằng trong đời sống, nhiều khi chúng ta tưởng rằng mình đang giao tiếp một cách rõ ràng, nhưng thực ra mỗi người lại có cách hiểu và suy diễn khác nhau tùy theo góc nhìn của mình. Nếu không cẩn thận, những hiểu lầm nhỏ có thể dẫn đến xung đột không đáng có.
Câu chuyện cũng ngầm nhắc nhở rằng đôi khi, ngay cả khi ta không cố ý thể hiện trí tuệ hay tranh luận cao siêu, ta vẫn có thể khiến người khác hiểu theo cách khác – có khi là chiến thắng ngoài ý muốn!
Viên Ngọc Quý.
