Không nước, không trăng
Khi ni cô Chiyono học Thiền với thầy Bukko của chùa Engaku, cô không gặt được thành quả gì từ thiền định trong một thời gian dài.
Cuối cùng, trong một đêm trăng, ni cô đang xách nước trong một cái gàu cũ bọc tre. Tre bị găy và đáy gàu rớt ra, và ngay lúc đó tâm trí của Chiyono được giải phóng.
Để kỷ niệm, ni cô làm một bài thơ:
Bằng cách này cách kia tôi cố giữ cái gàu cũ
Từ lúc thanh tre đã yếu và gần gãy
Cho đến khi đáy gàu rơi ra.
Không còn nước trong gàu!
Không còn trăng trong nước!
(Trần Đình Hoành dịch)
*
Lời bình:
Câu chuyện này là một ẩn dụ sâu sắc về sự giác ngộ.
Ni cô Chiyono đã cố gắng thiền định trong một thời gian dài nhưng không đạt được kết quả gì. Cho đến một đêm, khi đáy gàu vỡ, nước chảy đi, và hình ảnh mặt trăng phản chiếu trong nước cũng biến mất, cô bỗng nhiên giác ngộ.
Hình ảnh “không còn nước trong gàu, không còn trăng trong nước” tượng trưng cho sự buông bỏ mọi chấp niệm. Khi không còn bám víu vào hình tướng, trí tuệ được khai mở. Cũng giống như cách Chiyono từng cố gắng giữ lấy cái gàu cũ, con người thường cố bám víu vào những khái niệm, suy nghĩ, hay ảo tưởng về bản thân và thế giới. Nhưng chỉ khi buông bỏ tất cả, ta mới có thể đạt đến sự tự do thực sự.
Bài thơ của Chiyono là một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: Đôi khi, buông tay chính là con đường dẫn đến giác ngộ.
Viên Ngọc Quý.
