Mỗi một giờ con học hôm nay
Trường các con “Tây Sơn”, “Nguyễn Du”
Đường đến lớp, qua Hồ Gươm, Hồ Bảy Mẫu
Ngày sơ tán, con khóc chào cô giáo
Ra ngoại thành, thầy mới, bạn chưa quen,
Ruộng và bãi, nhiều khoai, nhiều lúa,
Nhà đồng bào, nhiều rau, nhiều chim…
Ở lại nội thành, cha mẹ lo công tác
Mong chóng chiều thử bảy con về thăm
Vé một hào, tàu leng keng chạy miết
Kìa rạp xi-nê, kìa hiệu sách, hàng kem…
Các con bảo: “Không xa, sao rất nhớ
Cái bàn cha mẹ, cái nôi em…”
Đội mũ rơm đến trường chăm chỉ
Con học bạn bè: cuốc đất, bắt cua,
Điện Yên Phụ vẫn sáng ngời trang vở
Loa phát thanh vẫn vui hát đúng giờ
Nhìn cây mạ lớn thành cây lúa
Đoá hoa sen đội nước nở đầy hồ.
Rồi Thủ đô trận đầu tiên giết giặc:
Súng đạn ta nổ át tiếng bom rơi
Còn mãi đấy giữa trời xanh Hà Nội
Máy bay thù khói chết kéo dài đuôi,
Thứ bảy đó, lên thăm con tại lớp,
Ôi nhìn con sao gấp bội sướng vui!
Bom bỗng nổ nơi con đang học
Cha vội lên, trường lớp nát rồi
Cầm tay con, càng thương bao cháu chết,
Trong túi còn hòn bi đỏ tươi,
Trang vở còn dở dang bài tính,
Nhìn cũng quặn lòng như máu rơi…
Cha theo con cùng lên bệnh viện
Thăm thầy bị thương, túi sách vẫn gối đầu
“Thầy, cô mới”, ngày con sơ tán,
Với con giờ thân thiết biết bao!
Quyền sổ điểm, bom bi xuyên lỗ chỗ
Thầy gửi về, cô dạy tiếp hôm sau…
Chia tay con, lên ngồi tàu điện,
Tưởng tượng cảnh con cởi áo đưa thầy,
Con khiêng bạn ra xe cấp cứu,
Đội mũ rơm đến lớp ngày mai…
Cha bỗng hiểu: lớn lao, vô giá
Mỗi một giờ con học hôm nay!
5-1967
*
Mỗi Giờ Học – Một Niềm Tin Vững Chãi
Bài thơ Mỗi một giờ con học hôm nay của nhà thơ Phạm Hổ không chỉ là câu chuyện về hành trình đến trường của một đứa trẻ trong thời chiến, mà còn là biểu tượng của ý chí, lòng kiên cường và khát vọng tri thức giữa những năm tháng đầy gian khó.
Giữa bom đạn, giữa những chuyến sơ tán, giữa sự chia cắt giữa cha mẹ và con cái, trường học vẫn tồn tại, lớp học vẫn vang lên tiếng đọc bài. Những đứa trẻ đội mũ rơm, học bạn bè cách cuốc đất, bắt cua, vừa hồn nhiên, vừa sớm hiểu về cuộc sống. Chúng không chỉ học chữ, mà còn học cách trưởng thành trong gian khổ, học cách sẻ chia và kiên cường trước mất mát.
Giây phút cha tìm thấy con giữa đống đổ nát, cầm tay con mà xót xa cho những người bạn nhỏ đã ngã xuống, bài học còn dang dở, viên bi đỏ vẫn nằm trong túi áo… tất cả như một lát cắt đau thương nhưng đầy chân thực của thời chiến. Nhưng trong chính những mất mát ấy, niềm hy vọng vẫn vững bền. Hình ảnh người thầy bị thương vẫn gối đầu lên túi sách, cuốn sổ điểm bị bom bi xuyên thủng nhưng vẫn được gửi về để cô giáo tiếp tục dạy… Tất cả khẳng định một chân lý: tri thức không thể bị bom đạn vùi lấp, sự học vẫn tiếp tục, và những đứa trẻ ngày hôm nay chính là tương lai của đất nước.
Bài thơ kết thúc với một sự nhận thức đầy xúc động của người cha: Mỗi một giờ con học hôm nay không chỉ đơn giản là một buổi học, mà đó là niềm tin, là sự hy sinh, là điều vô giá của cả một dân tộc đang chiến đấu vì tương lai. Và với mỗi người chúng ta hôm nay, từng giờ học, từng trang sách, từng khoảnh khắc trưởng thành đều mang ý nghĩa lớn lao – không chỉ cho riêng mình, mà còn cho thế hệ mai sau.
*
Phạm Hổ – Nhà thơ của thiếu nhi
Phạm Hổ (1926 – 2007), bút danh Hồ Huy, quê tại Bình Định, là một nhà thơ, nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam. Ông hoạt động trong nhiều lĩnh vực như viết văn, làm thơ, viết kịch và vẽ tranh, nhưng đặc biệt ghi dấu ấn sâu sắc với những tác phẩm dành cho thiếu nhi.
Sau năm 1954, ông ra Bắc, tham gia sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957) và góp phần hình thành Nhà xuất bản Kim Đồng – nơi chuyên xuất bản sách cho trẻ em. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng như Phó tổng biên tập báo Văn nghệ, Phó trưởng ban đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng văn học thiếu nhi.
Các tác phẩm của ông như Chú bò tìm bạn, Chuyện hoa chuyện quả, Mỵ Châu – Trọng Thủy đã trở thành những tác phẩm quen thuộc với nhiều thế hệ học sinh. Với những đóng góp to lớn, năm 2001, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.
Phạm Hổ là một trong những nhà thơ dành trọn tâm huyết cho trẻ em, để lại những vần thơ trong trẻo và giàu ý nghĩa, góp phần làm phong phú nền văn học thiếu nhi Việt Nam.
Viên Ngọc Quý
