Đàn

Em nâng đàn tới ngang mày
Và em hạ xuống vừa tay, ôm đàn
Ngón tay em nhạc chứa chan
Mến tuôn trên phím, yêu tràn vào dây.

Lâng lâng hồn nhạc hây hây
Đôi ta chắp cánh bạn bầy cùng mơ
Chim reo trong khoảng hoa thưa…
Suối tuôn róc rách, trăng vừa lên cao…

Tình cảm ấy, ước mơ nào,
Bíttôven với ngọt ngào Môda
Tay em thoắt biến thành hoa,
Hồn em lắng lại như là tặng anh.

Những khi xa cách một mình,
Nhớ đàn em, nhớ hồn thanh cây đàn.

(10-1967)

*

Tiếng đàn và những rung động của tâm hồn – Đọc “Đàn” của Xuân Diệu

Âm nhạc luôn là chiếc cầu nối diệu kỳ đưa con người đến gần nhau hơn, hòa quyện những tâm hồn đồng điệu trong một thế giới của cảm xúc tinh tế. Với Đàn, Xuân Diệu đã khắc họa một không gian nghệ thuật đầy mộng mơ, nơi âm nhạc không chỉ là giai điệu vang lên từ những phím đàn mà còn là tiếng nói của trái tim, là sự kết nối giữa hai con người qua những thanh âm dịu dàng và sâu lắng.

Âm nhạc – tiếng nói của tình yêu

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, hình ảnh người nghệ sĩ cầm đàn được hiện lên với sự nâng niu trân quý:

“Em nâng đàn tới ngang mày
Và em hạ xuống vừa tay, ôm đàn”

Cách nâng niu ấy không đơn thuần chỉ là một tư thế chơi nhạc, mà còn là một cử chỉ tràn đầy tình cảm. Đàn không chỉ là một nhạc cụ, mà như một người bạn tri kỷ, một người tình, được ôm ấp với tất cả sự dịu dàng và say đắm. Và khi những ngón tay lướt nhẹ trên phím đàn, những giai điệu trào dâng như dòng chảy của yêu thương:

“Ngón tay em nhạc chứa chan
Mến tuôn trên phím, yêu tràn vào dây.”

Ở đây, âm nhạc không còn là những thanh âm vô tri, mà là một dòng cảm xúc mãnh liệt, chảy tràn từ trái tim người nghệ sĩ đến từng sợi dây đàn, để rồi lan tỏa vào không gian, lay động lòng người.

Không gian nghệ thuật đầy mộng mơ

Từ tiếng đàn, Xuân Diệu vẽ lên một bức tranh đầy chất thơ với những hình ảnh thiên nhiên hòa quyện cùng cảm xúc:

“Lâng lâng hồn nhạc hây hây
Đôi ta chắp cánh bạn bầy cùng mơ
Chim reo trong khoảng hoa thưa…
Suối tuôn róc rách, trăng vừa lên cao…”

Âm nhạc trong thơ ông không chỉ là giai điệu mà còn là đôi cánh nâng tâm hồn bay lên cao, hòa mình vào thiên nhiên, để cảm nhận tiếng chim hót, tiếng suối chảy, ánh trăng huyền diệu. Tiếng đàn ấy không chỉ đơn thuần là nghệ thuật mà còn là một thế giới đầy ước mơ và lãng mạn.

Sự giao hòa của nghệ thuật và tâm hồn

Xuân Diệu nhắc đến hai nhà soạn nhạc vĩ đại của thế giới: Beethoven và Mozart – những người đã tạo nên những bản nhạc bất hủ, mang theo biết bao cung bậc cảm xúc. Khi tiếng đàn vang lên, người nghệ sĩ không chỉ đơn thuần là người chơi đàn, mà còn hóa thân thành một thực thể hòa cùng nhạc điệu:

“Tay em thoắt biến thành hoa,
Hồn em lắng lại như là tặng anh.”

Ở đây, nghệ thuật và tâm hồn đã hòa làm một, người nghệ sĩ đã đánh mất cái tôi riêng để chìm đắm vào âm nhạc, để mỗi phím đàn, mỗi thanh âm đều chứa đựng cả một thế giới của tình cảm và ước mơ.

Nỗi nhớ trong xa cách

Tình yêu dành cho âm nhạc không chỉ hiện diện khi tiếng đàn còn vang vọng, mà còn trở thành một nỗi nhớ da diết mỗi khi xa cách:

“Những khi xa cách một mình,
Nhớ đàn em, nhớ hồn thanh cây đàn.”

Tiếng đàn ấy, giai điệu ấy đã trở thành một phần của ký ức, của tâm hồn, để mỗi khi xa nhau, nỗi nhớ không chỉ dành cho con người mà còn dành cho cả những thanh âm vang vọng trong tim.

Lời kết

Đàn của Xuân Diệu không chỉ là bài thơ về âm nhạc, mà còn là lời ca ngợi tình yêu, ước mơ và sự giao hòa giữa nghệ thuật với tâm hồn. Tiếng đàn trong thơ ông không chỉ mang đến những giai điệu ngọt ngào mà còn khơi dậy những rung động sâu xa trong lòng người. Và có lẽ, thông điệp đẹp nhất mà bài thơ gửi gắm chính là: Nghệ thuật chân chính luôn xuất phát từ trái tim và chỉ khi đặt cả tâm hồn vào đó, ta mới thực sự chạm đến cái đẹp vĩnh cửu.

*

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý