Khổng Tử, người thầy vĩ đại của nhân loại, để lại cho chúng ta vô số triết lý sống đáng suy ngẫm, mà một trong số đó được ghi lại trong Luận Ngữ: “Học nhi thời tập chi, bất diệc duyệt hồ? Hữu bằng tự viễn phương lai, bất diệc lạc hồ? Nhân bất tri nhi bất uẩn, bất diệc quân tử hồ?”.
Câu nói này chứa đựng ba khía cạnh lớn của đời người: niềm vui trong học tập, giá trị của tình bạn, và tâm thái của người quân tử. Mỗi phần đều là một bài học quý giá giúp chúng ta sống ý nghĩa và trọn vẹn hơn.
Niềm vui trong học tập và thực hành
Khổng Tử mở đầu bằng câu hỏi: “Học được, mà thường xuyên luyện tập, chẳng phải vui lắm sao?” Điều này nhấn mạnh rằng việc học không chỉ là tiếp thu tri thức, mà còn là quá trình rèn luyện, thực hành để áp dụng những điều đã học vào cuộc sống.
Học tập không giới hạn ở sách vở, mà còn là học từ cuộc sống, từ con người và từ những trải nghiệm thực tế. Việc thường xuyên ôn tập, thực hành giúp chúng ta không ngừng tiến bộ, cảm nhận niềm vui khi nhìn thấy sự thay đổi tích cực trong bản thân. Học tập không chỉ để biết, mà còn để hiểu và làm, để trưởng thành qua từng bước đi.
Trong xã hội hiện đại, khi tri thức trở thành yếu tố cốt lõi cho sự phát triển, lời dạy này càng mang ý nghĩa sâu sắc. Học tập không nên bị xem là gánh nặng, mà nên là một niềm vui, một cơ hội để khám phá bản thân và thế giới.
Giá trị của tình bạn và sự kết giao
Tiếp đó, Khổng Tử hỏi: “Có bằng hữu từ xa đến thăm, chẳng phải vui lắm sao?” Câu nói này gợi nhắc về ý nghĩa của tình bạn và sự kết nối giữa con người.
Tình bạn đích thực không bị giới hạn bởi khoảng cách địa lý hay thời gian. Khi một người bạn từ phương xa đến, đó không chỉ là niềm vui của sự gặp gỡ, mà còn là biểu hiện của sự trân trọng và tình cảm chân thành.
Trong thời đại toàn cầu hóa và công nghệ số, việc kết nối với những người bạn từ xa đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, giá trị của một cuộc gặp gỡ trực tiếp, nơi mọi người có thể chia sẻ những câu chuyện, cảm xúc và trải nghiệm, vẫn là điều không gì thay thế được. Hãy trân quý những mối quan hệ trong cuộc đời, bởi tình bạn là một trong những tài sản quý giá nhất mà chúng ta có thể sở hữu.
Tâm thái quân tử trước sự hiểu lầm
Cuối cùng, Khổng Tử hỏi: “Người khác không hiểu mình mà không oán hận, chẳng phải quân tử đó sao?” Đây là một bài học sâu sắc về cách giữ vững lòng mình trước sự hiểu lầm hoặc phán xét từ người khác.
Trong cuộc sống, không phải lúc nào chúng ta cũng được mọi người thấu hiểu hoặc công nhận. Người quân tử, theo Khổng Tử, là người không để những điều này làm mình phiền lòng hay oán hận. Thay vào đó, họ tập trung vào việc hoàn thiện bản thân và sống đúng với giá trị của mình.
Điều này đòi hỏi sự điềm tĩnh, lòng khoan dung và một trái tim rộng lượng. Thay vì cố gắng thay đổi cách nhìn của người khác, hãy tập trung vào việc sống tốt và để thời gian chứng minh tất cả.
Lời kết
Câu nói “Học nhi thời tập chi, bất diệc duyệt hồ? Hữu bằng tự viễn phương lai, bất diệc lạc hồ? Nhân bất tri nhi bất uẩn, bất diệc quân tử hồ?” là một bài học trọn vẹn về cách sống.
- Hãy tìm niềm vui trong việc học hỏi và rèn luyện bản thân mỗi ngày.
- Hãy trân trọng tình bạn và các mối quan hệ trong cuộc đời.
- Hãy sống với tâm thái điềm tĩnh, khoan dung và không oán trách khi người khác chưa hiểu mình.
Lời dạy của Khổng Tử không chỉ là kim chỉ nam để xây dựng một cuộc sống ý nghĩa, mà còn là chìa khóa mở ra sự an nhiên trong tâm hồn. Bằng cách sống theo triết lý này, chúng ta có thể trở thành những con người trọn vẹn hơn, góp phần làm đẹp cho cuộc đời.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
