Cây cau
Nguyễn Công Trứ
Ơn chúa vun trồng kể xiết bao
Một ngày càng một rấn lên cao
Lưng đeo đai bạc, sương nào nhuốm?
Đầu đội tàn xanh, nắng chẳng vào
Buồng chất cháu con khôn xiết kể
Nhà nhiều quan khách dễ khuyên chào
Kình thiên một cột giơ tay chống
Dẫu gió lung lay cũng chẳng nao.
*
“Cây Cau” – Biểu tượng của sự kiên cường và vươn lên trong cuộc đời
Nguyễn Công Trứ, người được biết đến với những vần thơ giàu triết lý về cuộc sống, con người, và thiên nhiên, một lần nữa lại khắc họa hình ảnh “Cây Cau” trong bài thơ đầy ý nghĩa và cảm xúc. Qua hình ảnh cây cau, tác giả không chỉ đơn thuần miêu tả một loài cây mà còn gửi gắm những suy nghĩ sâu sắc về sự nỗ lực vươn lên, sự kiên cường trong cuộc sống và những giá trị bền vững mà con người cần có để tồn tại và phát triển.
Cây Cau – Biểu tượng của sự trưởng thành và vươn lên
Mở đầu bài thơ, Nguyễn Công Trứ đã dành nhiều lời khen ngợi cho sự phát triển mạnh mẽ của cây cau: “Ơn chúa vun trồng kể xiết bao / Một ngày càng một rấn lên cao”. Hình ảnh “rấn lên cao” không chỉ miêu tả sự lớn lên vượt bậc của cây mà còn là biểu tượng cho những thành tựu đạt được trong cuộc sống, khi con người không ngừng nỗ lực vươn lên và phát triển từng ngày. Cây cau, với bộ rễ vững vàng, không chỉ sống mà còn lớn mạnh trong môi trường khắc nghiệt, là hình mẫu lý tưởng cho những ai luôn muốn vươn tới những điều tốt đẹp.
Điều đặc biệt ở đây là sự nhấn mạnh vào quá trình gian khổ nhưng không hề chùn bước. “Lưng đeo đai bạc, sương nào nhuốm? / Đầu đội tàn xanh, nắng chẳng vào” – câu thơ này miêu tả cây cau vươn lên một cách mạnh mẽ, dù có phải đối mặt với mọi thử thách. Sự kiên cường của cây cau không phải là điều ngẫu nhiên, mà là kết quả của những khó khăn, gian khổ mà cây đã phải vượt qua để có được sự trưởng thành như ngày hôm nay. Tác giả đã khéo léo mượn hình ảnh cây cau để gửi gắm thông điệp về một cuộc sống không thể thiếu sự hy sinh và nỗ lực.
Giàu có và thịnh vượng qua hình ảnh cây cau
Bài thơ tiếp tục miêu tả về những quả cau, những “cháu con” của cây: “Buồng chất cháu con khôn xiết kể / Nhà nhiều quan khách dễ khuyên chào.” Đây là những hình ảnh thể hiện sự phồn thịnh và thành đạt mà cây cau mang lại, đồng thời cũng là hình ảnh ẩn dụ cho sự thành công, sự nở rộ của đời sống sau những năm tháng khó khăn và phấn đấu. Những “cháu con” ấy không chỉ là kết quả của sự chăm sóc, mà còn là thành quả từ một quá trình trưởng thành đầy thử thách.
Cây cau cũng là hình ảnh của sự chào đón, như những quan khách đến thăm, qua đó Nguyễn Công Trứ muốn nhắc đến sự vững mạnh, vẻ đẹp của một cuộc sống tràn đầy sự kính trọng và thịnh vượng. Tất cả đều là kết quả của những nỗ lực không ngừng nghỉ, của sự kiên trì bền bỉ.
Kiên cường, không ngừng đấu tranh với thử thách
Câu thơ cuối cùng “Kình thiên một cột giơ tay chống / Dẫu gió lung lay cũng chẳng nao” là hình ảnh mạnh mẽ của cây cau đang chống chọi với mọi lực cản của thiên nhiên. Đây chính là biểu tượng của sự kiên cường, không lùi bước trước khó khăn, bất kể là gió bão hay thử thách. Cây cau không chỉ đứng vững mà còn “giơ tay chống”, như thể nói với chúng ta rằng trong cuộc sống này, chỉ có những người không ngừng đấu tranh, kiên trì với mục tiêu của mình mới có thể vượt qua được mọi gian khổ và thành công.
Hình ảnh này cũng chính là lời nhắc nhở chúng ta rằng cuộc đời không thiếu những thử thách, nhưng nếu chúng ta giữ vững ý chí, kiên cường như cây cau, thì những gian nan ấy sẽ không thể làm chúng ta gục ngã. Đôi khi, chính trong những lúc khó khăn, con người mới thể hiện được bản lĩnh, sức mạnh của mình.
Thông điệp sâu sắc về cuộc đời
Qua bài thơ “Cây Cau”, Nguyễn Công Trứ không chỉ miêu tả một loài cây mà còn truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về sự kiên cường, bền bỉ trong cuộc sống. Mỗi chúng ta đều như cây cau, phải trải qua những thử thách và khó khăn để có thể vươn lên, trưởng thành và thành công. Sự kiên trì, lòng dũng cảm và quyết tâm vươn tới những đỉnh cao mới chính là chìa khóa giúp chúng ta vượt qua những gian nan.
Cây cau trong bài thơ không chỉ là hình ảnh của một loài cây, mà còn là hình mẫu cho mỗi con người trong hành trình theo đuổi mục tiêu của mình. Tác giả khẳng định rằng dù có phải đối mặt với khó khăn, sự kiên cường và quyết tâm cuối cùng sẽ giúp chúng ta vượt qua tất cả.
Kết luận
“Cây Cau” của Nguyễn Công Trứ là một bài thơ đầy sức sống và khát vọng, truyền tải những giá trị sâu sắc về sự kiên cường và phấn đấu không ngừng nghỉ trong cuộc sống. Hình ảnh cây cau, từ lúc nảy mầm cho đến khi vươn cao, là biểu tượng cho những người không ngừng nỗ lực, vượt lên trên hoàn cảnh, để đạt được thành công và thịnh vượng. Bài thơ không chỉ là một lời ngợi ca về cây cau mà còn là một lời nhắc nhở về sức mạnh tiềm ẩn của con người trong cuộc hành trình tìm kiếm ý nghĩa và thành tựu.
*
Nguyễn Công Trứ – Một Nhà Chính Trị, Quân Sự và Thi Sĩ Tài Hoa của Đại Nam
Nguyễn Công Trứ (1778–1858), tự Tồn Chất, hiệu Ngộ Trai, biệt hiệu Hi Văn, là một trong những nhân vật nổi bật của triều đại nhà Nguyễn. Ông không chỉ là một nhà chính trị, quân sự tài năng mà còn là một nhà thơ có phong cách độc đáo, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử và văn hóa Việt Nam.
Tiểu sử và sự nghiệp
Nguyễn Công Trứ sinh ngày 19/12/1778 tại Quỳnh Côi, Thái Bình, trong một gia đình có truyền thống học vấn và làm quan. Cha ông, Nguyễn Công Tấn, là tri phủ Tiên Hưng, và mẹ ông, bà Nguyễn Thị Phan, cũng xuất thân từ một gia đình danh giá.
Từ nhỏ, Nguyễn Công Trứ nổi tiếng học giỏi và sáng tác thơ văn. Sau nhiều năm dùi mài kinh sử, mãi đến năm 41 tuổi, ông mới đỗ Giải nguyên và bắt đầu sự nghiệp làm quan dưới triều Nguyễn. Trải qua nhiều chức vụ quan trọng như Tri huyện Đường Hào, Tư nghiệp Quốc Tử Giám, Tổng đốc Hải Yên, và thậm chí đến Thượng thư, Nguyễn Công Trứ nổi bật trong cả lĩnh vực hành chính và quân sự.
Dẫu vậy, cuộc đời làm quan của ông không ít thăng trầm. Ông từng bị giáng chức và cách tuột làm lính thú, nhưng sau đó lại được trọng dụng nhờ tài năng và những đóng góp to lớn trong kinh tế và quân sự.
Những đóng góp nổi bật
Kinh tế
Nguyễn Công Trứ là người có công lớn trong việc khai hoang và phát triển kinh tế ở Bắc Bộ. Ông là người tiên phong chiêu mộ dân nghèo, đắp đê lấn biển, lập ấp ở các vùng Kim Sơn (Ninh Bình) và Tiền Hải (Thái Bình). Những huyện này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược lâu dài của ông.
Quân sự
Trong lĩnh vực quân sự, Nguyễn Công Trứ nổi bật với vai trò dẹp loạn và bảo vệ triều đình. Ông đã dẹp yên các cuộc khởi nghĩa như Phan Bá Vành (1827), Nông Văn Vân (1833), và giặc Khánh (1835). Ông cũng góp công lớn trong cuộc chiến chống Xiêm La (1841–1845). Dù tuổi cao, năm 1858, khi thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, ông vẫn xin vua Tự Đức cho ra trận, thể hiện tinh thần yêu nước đến cùng.
Thơ ca và con người
Nguyễn Công Trứ là một thi nhân xuất chúng với phong cách ngông nghênh, hào sảng. Thơ ông phản ánh tư tưởng sâu sắc về nhân tình thế thái, về danh lợi và cuộc sống. Dù chán chường với chốn quan trường, ông luôn yêu đời, sống tự do, phóng khoáng.
Những bài thơ như “Kiếp sau xin chớ làm người”, “Nào nào! Thằng nào sợ thằng nào” hay các bài hát ca trù như “Bỡn nhân tình” không chỉ thể hiện tài năng văn chương mà còn khắc họa một nhân cách độc đáo, táo bạo.
Ngay cả ở tuổi già, Nguyễn Công Trứ vẫn sống đời ngạo nghễ, nổi tiếng với việc cưỡi bò thay ngựa, kết hôn ở tuổi 73 và làm thơ đối đáp đầy hóm hỉnh.
Tưởng nhớ
Với những đóng góp to lớn trong nhiều lĩnh vực, Nguyễn Công Trứ được nhân dân kính trọng và tưởng nhớ. Tên ông được đặt cho nhiều con đường, trường học trên cả nước, và những nơi ông từng khai hoang vẫn lưu giữ đền thờ và tưởng niệm ông như một vị thành hoàng làng.
Nguyễn Công Trứ không chỉ là một nhà chính trị, quân sự lỗi lạc mà còn là một thi nhân tài hoa, để lại di sản văn hóa quý giá, góp phần tô điểm vẻ đẹp và sức mạnh của lịch sử Việt Nam.
Viên Ngọc Quý.
