Thập Bì nói chuyện với Huệ Vương
Vua Huệ Vương nước Nguỵ hỏi Thập Bì rằng:
– Ngươi nghe người ta cho quả nhân là thế nào?
Thập Bì thưa:
– Thần nghe người ta cho nhà vua là nhân từ và hay gia ơn lắm.
Vua vui mừng hớn hở nói rằng: “Như thế thì cái công đức của quả nhân được đến thế nào?”.
Thập Bì nói: “Cái công đức ấy rồi đến mất nước”.
Vua ngạc nhiên hỏi: “Nhân từ và hay gia ơn là làm việc thiện mà làm việc thiện đến nỗi mất nước là nghĩa thế nào”.
Thập Bì thưa: “Vua mà nhân từ, thì không nỡ trừng phạt; vua hay gia ơn thì chỉ thích ban thưởng. Tính đã bất nhẫn thì kẻ có tội cũng không trị; tính hay ban ơn thì kẻ vô công cũng được thưởng thì mất nước cũng không có gì là lạ”.
Hàn Phi Tử
(Theo “Cổ học tinh hoa” – Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân)
*
Lời bình:
Nhân từ mà không kèm nghiêm minh, rộng ban ơn mà không xét công trạng, tất đưa đất nước đến chỗ suy vong. Một vị vua sáng suốt cần biết cân bằng giữa khoan dung và kỷ cương, thưởng phạt phải công minh, có như vậy mới giữ được thiên hạ bền lâu.
Viên Ngọc Quý.
