Trước cơn mưa mùa hạ
Mây nổ pháo ngang trời sấm động
Lá vông xoè cánh thắm tiễn hoa đi
Hoa như lửa bập bùng lối cỏ
Cỏ rân rân mặt đất đang thì…
Dưới vần vụ mây bay tung toả
Bé choàng hoa chạy túa đón cơn giông
Bằng lăng thắp một trời tím nhớ
Gió phi vó ngựa nắng tung bờm
Nhịp cầu cũ nhập nhoà sóng vỗ
Lá phần phật sáng lá xanh chưa
Mải theo một dáng xa thăm thẳm
Quên cả vầng trăng lạc cả mùa
*
Khoảnh Khắc Trước Cơn Mưa Mùa Hạ
Mùa hạ – mùa của những cơn mưa bất chợt, của những ngày nắng cháy và của những cơn gió giông cuồn cuộn trên bầu trời. “Trước cơn mưa mùa hạ” của Tô Hà là một bức tranh đầy sống động, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện trong một khoảnh khắc giao mùa dữ dội nhưng cũng rất đỗi thi vị.
Bài thơ không chỉ khắc họa một cơn mưa mùa hạ sắp đến, mà còn gợi lên trong lòng người đọc một nỗi bâng khuâng khó tả – như một nỗi nhớ, một điều gì đó xa xôi sắp trôi qua, để lại trong ta những xúc cảm không tên.
Bầu trời trước giông – khoảnh khắc giao hòa giữa dữ dội và dịu dàng
Mở đầu bài thơ là một khung cảnh đầy uy lực:
“Mây nổ pháo ngang trời sấm động
Lá vông xoè cánh thắm tiễn hoa đi
Hoa như lửa bập bùng lối cỏ
Cỏ rân rân mặt đất đang thì…”
Trước cơn mưa, bầu trời như một bức tranh đầy biến động. Mây đen ùn ùn kéo đến, sấm vang rền như những tiếng pháo nổ, báo hiệu một sự chuyển mình mạnh mẽ của thiên nhiên. Lá vông mở rộng những tán xanh, như những bàn tay vẫy chào tạm biệt những bông hoa đang dần lìa cành.
Giữa cơn gió dữ, hoa vẫn bập bùng sắc đỏ, như những đốm lửa cháy sáng trên nền cỏ xanh. Và cỏ – như những nhịp đập rộn ràng của mặt đất, đang căng tràn sức sống trong thời khắc giao mùa.
Hình ảnh thiên nhiên ấy không chỉ mang vẻ đẹp của một cảnh sắc mùa hè, mà còn gợi lên một cảm giác tiếc nuối. Hoa sắp tàn, mùa hè đang đi qua, và tất cả những gì rực rỡ nhất dường như đang bừng sáng lần cuối trước khi nhường chỗ cho cơn mưa xối xả.
Đứa bé và cơn giông – khoảnh khắc hồn nhiên giữa thiên nhiên rộng lớn
Trong bức tranh thiên nhiên đầy dữ dội ấy, xuất hiện hình ảnh một đứa bé hồn nhiên chạy đón cơn mưa:
“Dưới vần vụ mây bay tung toả
Bé choàng hoa chạy túa đón cơn giông
Bằng lăng thắp một trời tím nhớ
Gió phi vó ngựa nắng tung bờm”
Bé ôm những cánh hoa, chạy ào ra giữa đất trời, như một linh hồn bé nhỏ đối diện với thiên nhiên rộng lớn. Cơn giông sắp đến, nhưng bé không sợ hãi mà lại háo hức đón nhận. Đây là hình ảnh đại diện cho sự hồn nhiên, cho tâm hồn trong trẻo và đầy khao khát khám phá của tuổi thơ.
Giữa khung cảnh ấy, sắc tím của bằng lăng hiện lên như một nốt trầm trong bản nhạc mùa hạ. Sắc tím ấy gợi lên một nỗi nhớ mênh mang – có lẽ là nỗi nhớ về những mùa hè đã qua, hay đơn giản chỉ là một cảm giác bâng khuâng trước sự đổi thay của thiên nhiên.
Gió cuốn tung những tia nắng cuối cùng, như vó ngựa phi nhanh về nơi xa, mang theo hơi thở cuối cùng của một ngày hè trước khi cơn mưa tràn về.
Khoảnh khắc lạc lõng – nỗi niềm về sự đổi thay
Những câu thơ cuối khép lại bài thơ với một nỗi lặng lẽ, một sự hụt hẫng đầy xao xuyến:
“Nhịp cầu cũ nhập nhoà sóng vỗ
Lá phần phật sáng lá xanh chưa
Mải theo một dáng xa thăm thẳm
Quên cả vầng trăng lạc cả mùa…”
Ở đây, thiên nhiên không còn dữ dội nữa, mà chuyển sang một sắc thái lặng lẽ, mơ hồ. Con sông vẫn vỗ sóng dưới cây cầu cũ, những tán lá vẫn xôn xao trong gió, nhưng dường như có một điều gì đó đã thay đổi.
Có thể là do ánh mắt của người đứng ngắm cảnh – người đang mải mê dõi theo một bóng dáng xa xăm nào đó. Một hình bóng của quá khứ? Một kỷ niệm đã trôi xa?
Và chính vì mãi miết dõi theo, người ấy quên cả vầng trăng, quên cả một mùa trôi qua – như một lời nhắc nhở về những điều ta đánh mất khi mãi chạy theo những điều xa vời.
Thông điệp của bài thơ – sự trân trọng khoảnh khắc
“Trước cơn mưa mùa hạ” không chỉ đơn thuần là một bài thơ về cảnh sắc thiên nhiên, mà còn là một lời nhắn nhủ về sự trôi chảy của thời gian. Mọi thứ đều đang thay đổi – hoa rực rỡ rồi sẽ tàn, cơn giông sẽ quét qua, những điều ta yêu quý rồi cũng có lúc xa rời.
Vậy nên, hãy trân trọng từng khoảnh khắc, từng điều nhỏ bé quanh ta. Như đứa trẻ trong bài thơ, hãy cứ mở rộng vòng tay đón nhận những gì đến với mình, dù là cơn mưa, cơn gió, hay cả những nỗi buồn của sự chia ly.
Và quan trọng hơn, đừng mãi chạy theo những thứ xa vời mà quên đi những điều quý giá ngay bên cạnh. Vì có những điều, một khi đã vuột mất, sẽ chẳng thể nào tìm lại được.
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
