Bên gốc mai vàng

Cự li bẩy bước đi đều
Sương khuya buông thẫm sóng triền miên man
Xa xa trên đỉnh đèo Ngang
Dòng xe sáng rực xuyên ngang mây đèo.

Cự li bây bước đi đều
Súng tê vai lạnh, mưa vèo rừng thưa
Nhớ đêm Hà Nội giao thừa
Hoa đào, hoa cúc, hoa mơ, quát hồng.

Hương dâu thoang hoảng đầu rừng.
Ô! hoa mai nở sống trong đêm tuần.
Gốc mai ai đó dừng chân
Súng nghiêng trong áng hương xuân, đợi chờ!

Chợt bừng pháo sáng lửng lơ
Biển khơi động sống vút bờ núi cao
Rời chân súng chĩa trời sao
Cự li bảy bước đi đều… tuần tra.

Đèo Ngang, xuân 1967

*

Bên Gốc Mai Vàng – Mùa Xuân Của Người Lính Giữa Đèo Ngang

Mùa xuân – mùa của đoàn viên, của những đóa hoa rực rỡ và những khoảnh khắc sum vầy ấm áp. Nhưng giữa thời chiến, không phải ai cũng có một mùa xuân trọn vẹn. Bài thơ Bên gốc mai vàng của Anh Thơ vẽ lên bức tranh đối lập giữa không khí giao thừa sum họp nơi quê nhà và bước chân lặng lẽ của người lính trên tuyến đầu. Đó là một bài thơ chất chứa nỗi nhớ, lòng kiên trung và niềm tin vào mùa xuân hòa bình sẽ đến.

Những Bước Chân Lặng Lẽ Giữa Đêm Xuân

Mở đầu bài thơ, hình ảnh người lính tuần tra hiện lên trong sự khắc nghiệt của núi rừng:

“Cự li bảy bước đi đều
Sương khuya buông thẫm sóng triền miên man
Xa xa trên đỉnh đèo Ngang
Dòng xe sáng rực xuyên ngang mây đèo.”

Chỉ với một câu thơ “Cự li bảy bước đi đều” lặp lại xuyên suốt bài thơ, tác giả đã khắc họa nhịp tuần tra đều đặn, bền bỉ của người lính giữa đêm khuya. Không có sự nôn nao mong chờ giao thừa, không có tiếng cười sum họp, mà chỉ có sương lạnh, có bóng núi trập trùng và ánh đèn xe soi rọi trong màn đêm.

Giữa thiên nhiên bao la ấy, con người trở nên nhỏ bé nhưng kiên định. Dù sương rơi lạnh buốt, dù vai súng tê cứng, người lính vẫn bước đi, vẫn giữ vững nhịp điệu đều đặn – như một biểu tượng của tinh thần trách nhiệm và ý chí vững vàng.

Nhớ Về Hà Nội – Nỗi Niềm Xa Xứ

Giữa cái lạnh của đèo cao, hình ảnh Hà Nội hiện về qua những ký ức dịu dàng:

“Nhớ đêm Hà Nội giao thừa
Hoa đào, hoa cúc, hoa mơ, quất hồng.”

Chỉ một câu thơ, nhưng đã vẽ nên cả không gian Tết ấm cúng với sắc hoa rực rỡ. Nếu hoa mai vàng là biểu tượng của mùa xuân phương Nam, thì Hà Nội lại rực rỡ với sắc hồng của đào, sắc trắng của mơ, sắc vàng của cúc, sắc cam của quất. Những hình ảnh ấy như một thước phim quay chậm, khiến lòng người lính chùng xuống.

Nỗi nhớ ấy không chỉ là nỗi nhớ Hà Nội, mà còn là nỗi nhớ nhà, nhớ người thân, nhớ những cái Tết ấm áp bên gia đình. Nhưng giữa núi rừng hoang vu, người lính không thể dừng lại để hoài niệm. Họ vẫn phải tiến bước, vẫn phải giữ chắc tay súng để bảo vệ mùa xuân bình yên cho đất nước.

Hoa Mai Nở Giữa Đèo Ngang – Biểu Tượng Của Niềm Tin Và Hi Vọng

Bất chợt, trong không gian lạnh lẽo ấy, có một mùi hương nhẹ thoảng qua:

“Hương dâu thoang thoảng đầu rừng.
Ô! hoa mai nở sống trong đêm tuần.”

Bông mai nở trong đêm khuya nơi tuyến đầu như một dấu hiệu của sự sống, của niềm tin. Nếu ở Hà Nội, hoa đào là biểu tượng của mùa xuân, thì ở đây, hoa mai lại là ánh sáng nhỏ bé giữa màn đêm giá rét. Đó là biểu tượng của sức sống mãnh liệt, của sự kiên cường giữa gian khó, cũng như người lính đang lặng lẽ cầm súng canh giữ đất nước.

“Gốc mai ai đó dừng chân
Súng nghiêng trong áng hương xuân, đợi chờ!”

Khoảnh khắc ấy thật đẹp – khi con người và thiên nhiên giao hòa, khi người lính dừng chân bên gốc mai, lặng lẽ hít hà mùi hương xuân thoảng qua, như thể muốn giữ lại chút hơi ấm quê nhà giữa núi rừng lạnh lẽo. Nhưng giây phút ấy cũng chỉ thoáng qua, vì nhiệm vụ vẫn đang chờ phía trước.

Sự Thức Tỉnh – Trở Về Với Thực Tại

Giữa không gian thơ mộng ấy, một tiếng pháo sáng bất ngờ bừng lên:

“Chợt bừng pháo sáng lửng lơ
Biển khơi động sóng vút bờ núi cao
Rời chân súng chĩa trời sao
Cự li bảy bước đi đều… tuần tra.”

Ánh sáng rực lên không phải của pháo hoa đón giao thừa, mà là pháo sáng – tín hiệu của chiến trận. Những con sóng dữ vang vọng từ biển khơi như báo hiệu một trận đánh mới đang đến gần. Và người lính, dẫu có giây phút lắng lòng bên gốc mai vàng, vẫn phải trở về với thực tại. Họ tiếp tục bước đi, tiếp tục tuần tra, tiếp tục gánh trên vai sứ mệnh của mình.

Lời Kết – Mùa Xuân Của Người Lính

Bài thơ Bên gốc mai vàng không chỉ là một bức tranh xuân nơi chiến tuyến, mà còn là một bản trường ca về lòng kiên trung và sự hy sinh của người lính. Trong thời khắc giao thừa, khi mọi người đang quây quần bên gia đình, thì họ vẫn lặng lẽ bước đi, vẫn giữ vững nhịp tuần tra, vẫn sẵn sàng đối diện với hiểm nguy để bảo vệ sự bình yên cho đất nước.

Bông mai vàng nở giữa núi rừng không chỉ là một hình ảnh đẹp, mà còn là biểu tượng của niềm tin, của hy vọng. Dù chiến tranh còn gian khó, dù mùa xuân của người lính không có tiếng cười, không có pháo hoa rực rỡ, nhưng trong họ vẫn có một mùa xuân riêng – mùa xuân của lòng yêu nước, của tinh thần sẵn sàng hy sinh vì tương lai tươi sáng của dân tộc.

Và khi đất nước thanh bình, khi tiếng súng im bặt, người lính sẽ lại được trở về, để tận hưởng một mùa xuân trọn vẹn dưới mái nhà thân yêu.

*

Nhà thơ Anh Thơ – Người vẽ tranh quê bằng thơ

Anh Thơ (1918 – 2005), tên thật là Vương Kiều Ân, là một trong những nữ thi sĩ tiêu biểu của văn học Việt Nam hiện đại. Bà nổi tiếng từ năm 17 tuổi với tập thơ Bức tranh quê, đoạt giải khuyến khích của Tự Lực Văn Đoàn, mở ra một hướng đi riêng trong phong trào Thơ mới: thơ về nông thôn, thiên nhiên Bắc Bộ với những hình ảnh bình dị, đầy chất trữ tình.

Sinh ra trong một gia đình Nho học, cuộc sống kín cổng cao tường đã hun đúc trong bà một tâm hồn nhạy cảm, luôn khát khao tự do. Những câu thơ của Anh Thơ không chỉ vẽ nên bức tranh làng quê thanh bình mà còn phản ánh nỗi niềm sâu lắng của người phụ nữ trước những ràng buộc xã hội.

Sau Cách mạng tháng Tám, bà tham gia Việt Minh, giữ nhiều trọng trách trong Hội Phụ nữ, tiếp tục sáng tác thơ ca ngợi người phụ nữ hậu phương, vẻ đẹp cuộc sống mới và tinh thần đấu tranh anh dũng của dân tộc. Bà là một trong những hội viên đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, từng giữ vị trí ủy viên Ban chấp hành Hội.

Với những đóng góp lớn cho văn học, Anh Thơ được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật năm 2007. Những vần thơ của bà vẫn mãi ngân vang, gợi lên trong lòng người đọc tình yêu quê hương tha thiết:

“Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời…”
(Chiều xuân)

Viên Ngọc Quý.