Chuyện cổ tích về loài người
Xuân Quỳnh
Trời sinh ra trước nhất
Chỉ toàn là trẻ con
Trên trái đất trụi trần
Không dáng cây ngọn cỏ
Mặt trời cũng chưa có
Chỉ toàn là bóng đêm
Không khí chỉ màu đen
Chưa có màu sắc khác
***
Mắt trẻ con sáng lắm
Nhưng chưa thấy gì đâu!
Mặt trời mới nhô cao
Cho trẻ con nhìn rõ
Màu xanh bắt đầu cỏ
Màu xanh bắt đầu cây
Cây cao bằng gang tay
Lá cỏ bằng sợi tóc
Cái hoa bằng cái cúc
Màu đỏ làm ra hoa
Chim bấy giờ sinh ra
Cho trẻ nghe tiếng hót
Tiếng hót trong bằng nước
Tiếng hót cao bằng mây
Những làn gió thơ ngây
Truyền âm thanh đi khắp
Muốn trẻ con được tắm
Suối bắt đầu làm sông
Sông cần đến mênh mông
Biển có từ thuở đó
Biển thì cho ý nghĩ
Biển sinh cá sinh tôm
Biển sinh những cánh buồm
Cho trẻ con đi khắp
Đám mây cho bóng rợp
Trời nắng mây theo che
Khi trẻ con tập đi
Đường có từ ngày đó
Nhưng còn cần cho trẻ
Tình yêu và lời ru
Cho nên mẹ sinh ra
Để bế bồng chăm sóc
Mẹ mang về tiếng hát
Từ cái bống cái bang
Từ cái hoa rất thơm
Từ cánh cò rất trắng
Từ vị gừng rất đắng
Từ vết lấm chưa khô
Từ đầu nguồn cơn mưa
Từ bãi sông cát vắng…
Biết trẻ con khao khát
Chuyện ngày xưa, ngày sau
Không hiểu là từ đâu
Mà bà về ở đó
Kể cho bao chuyện cổ
Chuyện con cóc, nàng tiên
Chuyện cô Tấm ở hiền
Thằng Lý Thông ở ác…
Mái tóc bà thì bạc
Con mắt bà thì vui
Bà kể đến suốt đời
Cũng không sao hết chuyện
Muốn cho trẻ hiểu biết
Thế là bố sinh ra
Bố bảo cho biết ngoan
Bố dạy cho biết nghĩ
Rộng lắm là mặt bể
Dài là con đường đi
Núi thì xanh và xa
Hình tròn là trái đất…
Chữ bắt đầu có trước
Rồi có ghế có bàn
Rồi có lớp có trường
Và sinh ra thầy giáo…
Cái bảng bằng cái chiếu
Cục phấn từ đá ra
Thầy viết chữ thật to
“Chuyện loài người” trước nhất
*
“Hành Trình Sáng Tạo: Chuyện Cổ Tích Về Loài Người”
Bài thơ “Chuyện cổ tích về loài người” của Xuân Quỳnh là một tác phẩm tuyệt đẹp mang phong cách kể chuyện ngụ ngôn, thấm đẫm chất trữ tình và ý nghĩa triết lý. Tác phẩm vẽ nên bức tranh về sự hình thành của thế giới và loài người, qua đó truyền tải những giá trị nhân văn cao cả.
Trẻ Con – Khởi Nguyên Của Thế Giới
Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đưa người đọc vào một không gian cổ tích độc đáo. Trái đất lúc đầu chỉ toàn trẻ con, trong sự trống rỗng và tối tăm:
“Trời sinh ra trước nhất
Chỉ toàn là trẻ con
Trên trái đất trụi trần
Không dáng cây ngọn cỏ”
Hình ảnh trẻ con ở đây không chỉ đơn thuần là một hình tượng, mà còn là biểu tượng của sự khởi đầu thuần khiết và đầy tiềm năng. Trẻ con là trung tâm của thế giới, là động lực thúc đẩy mọi sự sáng tạo và đổi thay.
Quá Trình Sáng Tạo Của Tự Nhiên
Xuân Quỳnh kể lại quá trình hình thành thế giới qua góc nhìn đầy nhân văn. Từ ánh sáng, cỏ cây, đến chim chóc, sông biển – mọi thứ đều được sinh ra để phục vụ cho trẻ con. Sự xuất hiện của thiên nhiên không chỉ làm nên vẻ đẹp của trái đất, mà còn là cách để trẻ con khám phá và cảm nhận thế giới:
“Màu xanh bắt đầu cỏ
Màu xanh bắt đầu cây
Cây cao bằng gang tay
Lá cỏ bằng sợi tóc”
Mỗi yếu tố thiên nhiên được nhân cách hóa, mang đến cảm giác gần gũi và sống động. Thiên nhiên không còn là một khái niệm trừu tượng, mà trở thành người bạn đồng hành trong hành trình trưởng thành của trẻ con.
Gia Đình – Nơi Khởi Đầu Tình Yêu Thương
Sau khi thiên nhiên được hình thành, những con người đầu tiên xuất hiện, đó là mẹ, bà, và bố. Mỗi người đại diện cho một khía cạnh khác nhau của tình yêu và sự giáo dục: Mẹ: Mang đến tình yêu thương và sự chăm sóc qua lời ru, tiếng hát. Bà: Đưa trẻ vào thế giới của trí tưởng tượng qua những câu chuyện cổ tích. Bố: Dạy trẻ những bài học đầu tiên về cuộc sống và tri thức.
“Mẹ mang về tiếng hát
…
Bố bảo cho biết ngoan
Bố dạy cho biết nghĩ”
Xuân Quỳnh khéo léo tái hiện vai trò quan trọng của gia đình trong việc hình thành nhân cách và nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ.
Giáo Dục – Nền Tảng Của Loài Người
Khi trẻ con đã có tình yêu thương và sự bảo vệ, bài thơ chuyển sang nhấn mạnh vai trò của giáo dục. Hình ảnh lớp học đầu tiên được mô tả giản dị nhưng đầy ý nghĩa:
“Chữ bắt đầu có trước
Rồi có ghế có bàn
Rồi có lớp có trường
Và sinh ra thầy giáo”
Tri thức là công cụ để trẻ con hiểu biết về thế giới, còn thầy giáo là người dẫn dắt trên hành trình tìm kiếm chân lý. Qua hình ảnh bảng đen và phấn trắng, Xuân Quỳnh ca ngợi vai trò to lớn của giáo dục trong việc phát triển loài người.
Những Giá Trị Nhân Văn Sâu Sắc
Bài thơ không chỉ là câu chuyện cổ tích về nguồn gốc của loài người, mà còn là bài học triết lý sâu sắc. Xuân Quỳnh khẳng định rằng trẻ con là trung tâm của thế giới, và mọi thứ tồn tại để mang lại hạnh phúc cho trẻ. Đồng thời, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của tình yêu thương, trí tưởng tượng, và giáo dục trong việc xây dựng một xã hội nhân văn.
Kết Luận: Hành Trình Sáng Tạo Không Bao Giờ Kết Thúc
“Chuyện cổ tích về loài người” là một bài thơ đầy cảm xúc và ý nghĩa, đưa người đọc trở về với những giá trị cơ bản nhưng thiết yếu nhất của cuộc sống. Qua cách kể chuyện gần gũi và hình ảnh đầy sức gợi, Xuân Quỳnh đã mang đến một thông điệp sâu sắc: Loài người chỉ thực sự tồn tại khi biết yêu thương, trân trọng thiên nhiên, và không ngừng học hỏi.
Bài thơ không chỉ là câu chuyện dành cho trẻ con, mà còn là lời nhắc nhở đối với người lớn về trách nhiệm của mình trong việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn, bắt đầu từ việc nuôi dưỡng những trái tim trẻ thơ.
*
Xuân Quỳnh – Nhà Thơ Nữ Hàng Đầu Của Thế Kỷ 20
Xuân Quỳnh (6/10/1942 – 29/8/1988), tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, sinh tại xã Văn Khê, Hà Tây (nay là phường La Khê, quận Hà Đông, Hà Nội). Bà mất trong một tai nạn giao thông tại Hải Dương, cùng chồng – nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, và con trai Lưu Quỳnh Thơ. Xuân Quỳnh bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật từ rất sớm, là diễn viên múa từ năm 13 tuổi và trở thành nhà thơ chuyên nghiệp sau khi tham gia lớp bồi dưỡng những người viết văn trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam (1962-1964).
Được coi là nhà thơ nữ hàng đầu của nửa sau thế kỷ 20, Xuân Quỳnh ghi dấu ấn bởi những tác phẩm giàu cảm xúc và triết lý, phản ánh sâu sắc tâm hồn người phụ nữ Việt Nam.
Thơ Xuân Quỳnh – Sự Hòa Quyện Giữa Đời Thực Và Nội Tâm
Chủ đề trong thơ Xuân Quỳnh thường xoay quanh những vấn đề nội tâm như kỷ niệm tuổi thơ, tình yêu, và gia đình. Tuy nhiên, hiện thực xã hội và những biến động cuộc sống không hề bị lãng quên. Thơ của bà hướng nội nhưng không xa rời đời sống, phản ánh chân thực những trải nghiệm cá nhân trong bối cảnh đất nước còn chiến tranh và gian khổ.
Xuân Quỳnh viết thơ như kể lại chính cuộc sống của mình, từ những lo toan thường nhật đến những cung bậc cảm xúc tinh tế của tình yêu. Với tài quan sát và liên tưởng phong phú, bà thổi hồn vào những chi tiết quen thuộc, biến chúng trở thành những hình ảnh thơ đầy sức sống và ám ảnh.
Triết Lý Và Sức Gợi Trong Thơ
Thơ Xuân Quỳnh không chỉ giàu cảm xúc mà còn ẩn chứa những triết lý sâu sắc, thực tiễn, giúp người đọc nhận thức và xử lý những vấn đề trong cuộc sống. Những tác phẩm như Chuyện cổ tích về loài người, Đồi đá ong và cây bạch đàn mang tính khái quát cao, nhưng không xa rời đời thường.
Xuân Quỳnh luôn chú trọng đến “tứ thơ” – một nét đặc trưng trong sáng tác của bà. Mỗi bài thơ đều có cấu trúc chặt chẽ, dẫn dắt cảm xúc người đọc từ chi tiết nhỏ nhất đến chủ đề lớn lao.
Tác Phẩm Nổi Bật
Xuân Quỳnh để lại di sản phong phú với nhiều tập thơ nổi bật như Hoa dọc chiến hào, Gió Lào cát trắng, Lời ru trên mặt đất, Tự hát, Hoa cỏ may… Tác phẩm của bà không chỉ dành cho người lớn mà còn dành cho thiếu nhi, như Bầu trời trong quả trứng, Bao giờ con lớn.
Di Sản Còn Lại
Thơ Xuân Quỳnh là sự hòa quyện giữa đời sống và nội tâm, giữa cảm xúc cá nhân và hiện thực xã hội. Bà không chỉ viết cho bản thân mà còn để lại những giá trị nhân văn sâu sắc, trường tồn cùng thời gian. Tên tuổi của Xuân Quỳnh không chỉ gắn liền với thơ ca mà còn là biểu tượng của người phụ nữ Việt Nam – vừa mạnh mẽ, vừa tinh tế, giàu tình cảm và nghị lực.
Viên Ngọc Quý.
