Khi chiều giăng lưới

Tặng Bằng Vân

Khi chiều giăng lưới qua muôn gốc cây,
Khi con chim én tìm không ra bầy,
Khi nước suối đã lờ đờ khép mắt,
Khi lá lìa, mặt đất cũng buồn lây,
Và trên trời mờ ảnh một làn mây;

Khi rừng vắng bơ vơ trong gió rộng,
Khi gió đơn lưu lạc giữa rừng gầy;
Mắt ngơ ngác, và thân hình ảo mộng,
Có con nai thành tượng giữa chiều xây…

           Chân vướng rễ rây,
           Lòng vương muôn giây,
           Có con nai hiền,
           Đôi sừng thơ ngây,
Chân hững hờ, và hồn khẽ ngạc nhiên
Không hiểu sao buồn chở một hồn đầy…

Sương lan dần, còn biết ngõ nào đây?
Chiều tứ bề, không phá nổi trùng vây…

– Tôi là con nai bị chiều đánh lưới,
Không biết đi đâu, đứng sầu bóng tối.

Yên Phụ, 1938

*

Khi Chiều Giăng Lưới – Nỗi Cô Đơn Như Một Định Mệnh

Chiều buông xuống, không gian tràn ngập một sắc buồn mơ hồ. Đó không chỉ là sự thay đổi của trời đất, mà còn là sự chuyển mình thầm lặng của tâm hồn. Trong Khi chiều giăng lưới, Xuân Diệu đã vẽ nên một bức tranh hoàng hôn không chỉ bằng màu sắc và ánh sáng, mà bằng cả những xúc cảm hoang hoải, bằng nỗi cô đơn bủa vây con người như một lưới chiều vô hình.

Chiều buông – khi vạn vật chìm trong u hoài

“Khi chiều giăng lưới qua muôn gốc cây,
Khi con chim én tìm không ra bầy,
Khi nước suối đã lờ đờ khép mắt,
Khi lá lìa, mặt đất cũng buồn lây,
Và trên trời mờ ảnh một làn mây;”

Bài thơ mở ra bằng những hình ảnh thiên nhiên tưởng như bình dị nhưng lại chất chứa một nỗi niềm sâu xa. Chiều giăng lưới – một hình ảnh ẩn dụ gợi lên sự bủa vây, sự trói buộc của không gian và thời gian. Khi hoàng hôn phủ xuống, không chỉ con người mà cả thiên nhiên cũng bị bao trùm trong nỗi cô đơn.

Những cánh chim én lạc bầy, dòng suối lặng lờ như đã ngủ quên, chiếc lá lìa cành mang theo cả nỗi buồn của mặt đất. Trên trời, một làn mây mờ nhạt, trôi dạt như tâm hồn đang chông chênh giữa cuộc đời. Tất cả đều gợi lên một cảm giác hoang vắng, một sự chia lìa âm thầm nhưng da diết.

Cô đơn không chỉ là cảm xúc, mà là bản thể của con người

“Khi rừng vắng bơ vơ trong gió rộng,
Khi gió đơn lưu lạc giữa rừng gầy;
Mắt ngơ ngác, và thân hình ảo mộng,
Có con nai thành tượng giữa chiều xây…”

Giữa không gian ấy, xuất hiện hình ảnh con nai lặng đứng giữa rừng chiều. Đây không chỉ là một bức tranh thiên nhiên, mà còn là biểu tượng của chính tâm hồn thi sĩ. Con nai ngơ ngác, như một kẻ lữ hành bị lạc giữa cuộc đời, như chính Xuân Diệu lạc lõng giữa thế gian rộng lớn.

Con người, cũng như con nai ấy, nhiều khi trở nên bất động trước những biến động của thời gian. Ta cứ tưởng mình đang sống, đang bước đi, nhưng thực chất, ta chỉ là một pho tượng cô đơn giữa dòng chảy vô tận của đời người.

Khi nỗi buồn trở thành một phần của tâm hồn

“Chân vướng rễ rây,
Lòng vương muôn giây,
Có con nai hiền,
Đôi sừng thơ ngây,
Chân hững hờ, và hồn khẽ ngạc nhiên
Không hiểu sao buồn chở một hồn đầy…”

Ở đây, nỗi buồn không còn là một cảm xúc thoáng qua, mà đã trở thành một điều gì đó gắn chặt vào tâm hồn. Chân vướng rễ rây – như một sự ràng buộc vô hình khiến con nai (hay chính là con người) không thể thoát ra khỏi nỗi cô đơn.

Đặc biệt, câu thơ “Không hiểu sao buồn chở một hồn đầy…” thể hiện sự bàng hoàng của con người trước chính cảm xúc của mình. Đôi khi, ta không hiểu vì sao ta buồn, ta không biết vì sao lòng mình nặng trĩu – chỉ biết rằng nỗi buồn ấy luôn ở đó, như một người bạn tri kỷ nhưng cũng là một xiềng xích vô hình.

Chiều giăng lưới – cuộc đời là một sự mắc kẹt giữa bóng tối

“Sương lan dần, còn biết ngõ nào đây?
Chiều tứ bề, không phá nổi trùng vây…”

Bóng tối lan dần, con người bị bao vây bởi một thứ vô hình mà không thể nào thoát ra. Cảm giác hoang mang, lạc lõng ngày càng rõ nét hơn.

Tác giả đã sử dụng hình ảnh trùng vây để diễn tả sự bức bối, sự bất lực của con người trước thời gian, trước cuộc đời. Đó là cái vòng luẩn quẩn của nỗi cô đơn mà ta dù có muốn cũng không thể nào phá bỏ.

Và rồi, lời kết vang lên như một lời tự sự đầy tuyệt vọng:

“Tôi là con nai bị chiều đánh lưới,
Không biết đi đâu, đứng sầu bóng tối.”

Con nai bị giăng lưới, cũng như con người bị mắc kẹt trong chính nỗi cô đơn của mình. Không có lối thoát, không có điểm đến, chỉ có bóng tối và sự trầm mặc.

Lời kết – Khi cô đơn là số phận không thể đổi thay

Khi chiều giăng lưới không chỉ là một bài thơ về thiên nhiên, mà là một tiếng lòng đầy day dứt về nỗi cô đơn của con người. Hình ảnh con nai giữa rừng chiều chính là biểu tượng của những tâm hồn lạc lõng, những kẻ luôn đi tìm một điều gì đó để lấp đầy khoảng trống trong lòng – nhưng cuối cùng lại chỉ gặp bóng tối bao quanh.

Xuân Diệu không chỉ viết về thiên nhiên, mà viết về chính ông, về chúng ta – những con người đang lạc bước giữa cuộc đời. Ai cũng có một buổi chiều của riêng mình, một khoảnh khắc mà ta cảm thấy mình bị vây kín bởi nỗi buồn, bị giăng lưới bởi chính những cảm xúc trong tim.

Và có lẽ, đến một lúc nào đó, mỗi người trong chúng ta cũng sẽ tự hỏi:
“Tôi là con nai bị chiều đánh lưới,
Không biết đi đâu, đứng sầu bóng tối.”

Xuân Diệu – “Ông hoàng thơ tình” của văn học Việt Nam

Xuân Diệu (1916–1985), tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của nền văn học hiện đại Việt Nam. Với phong cách sáng tác độc đáo, giàu cảm xúc và khát vọng yêu đời mãnh liệt, ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bao thế hệ độc giả.

Sinh ra tại Hà Tĩnh nhưng lớn lên ở Quy Nhơn, Bình Định, Xuân Diệu sớm bộc lộ niềm đam mê văn chương. Ông là gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ Mới, mang đến một luồng sinh khí mới cho thi ca Việt Nam. Những tác phẩm như Thơ thơ (1938) hay Gửi hương cho gió (1945) thể hiện rõ nét giọng điệu sôi nổi, táo bạo, chan chứa tình yêu và khát khao tận hưởng vẻ đẹp cuộc sống.

Sau năm 1945, Xuân Diệu chuyển hướng sáng tác, hòa mình vào dòng chảy cách mạng, ca ngợi quê hương, đất nước và con người lao động. Dù ở giai đoạn nào, thơ ông vẫn giữ nguyên vẹn sự say mê và rung động sâu sắc. Những tác phẩm như Riêng chung (1960) hay Hai đợt sóng (1967) tiếp tục khẳng định vị trí của ông trên thi đàn.

Không chỉ là nhà thơ, Xuân Diệu còn là nhà văn, nhà phê bình có ảnh hưởng lớn. Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật, ghi nhận những đóng góp to lớn của mình.

Xuân Diệu vẫn mãi là biểu tượng của thơ tình Việt Nam, là tiếng nói tha thiết của một tâm hồn luôn khát khao yêu và sống trọn vẹn từng khoảnh khắc:

“Hãy tận hưởng ngày giờ đang thở,
Và yêu đời, hãy sống mạnh hơn tôi.”

Viên Ngọc Quý