Thơ viết cho con – 4
Con với mẹ về quê
Bố bận không về được
Vắng con mới đôi ngày
Mà nhớ đến quay quắt
Mà ngủ không đẫy giấc
Bụng thiếu chân con gác
Cổ thiếu tay con choàng
Mà sớm dậy đi làm
Thiếu bao điều lo toan
Thiếu bao điều tất bật
Mới hay dẫu thảnh thơi
Đâu đã là hạnh phúc
Coi cửa nhà vắng ngắt
Nhìn chỗ nào cũng con
Lọ mực quên không nút
Bút chì để trên bàn
Mẩu giấy con vẽ nhăng
Vỡ bao điều thích thú
Sau mỗi nét hồn nhiên
Là cái nhìn kỳ lạ
Trẻ xóm sang lấp ló
Tìm con – mắt láy đen
Mèo giỡn chơi một mình
Bắt nắng qua khe cửa
Cơm một bữa nấu hai
Đứng ngồi chẳng mâm bát
Ăn thế nào xong thôi…
Chiều tan tầm ngơ ngác
Đường phố chợt lên đèn
Bài hát con vẫn hát
Tiếng trẻ nào rất quen…
*
Khoảng Trống Nhỏ, Nỗi Nhớ Lớn
Có những điều chỉ khi mất đi hoặc tạm xa cách, ta mới thấu hiểu trọn vẹn giá trị của nó. “Thơ viết cho con – 4” của Tô Hà là một bài thơ dung dị nhưng đầy cảm xúc, ghi lại nỗi nhớ thương của một người cha khi vắng con trong những ngày con cùng mẹ về quê. Đọc bài thơ, ta cảm nhận rõ một sự thiếu vắng tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại hằn sâu vào từng khoảnh khắc thường nhật, làm chao đảo cả một khoảng trời yêu thương trong lòng người ở lại.
Vắng con – khoảng trống không dễ lấp đầy
Bài thơ mở đầu bằng một tình huống rất quen thuộc: con theo mẹ về quê, bố vì công việc mà không thể đi cùng. Sự chia xa chỉ trong đôi ngày, nhưng trong lòng bố, khoảng cách ấy lại kéo dài đến mức “nhớ đến quay quắt”.
“Mà ngủ không đẫy giấc
Bụng thiếu chân con gác
Cổ thiếu tay con choàng…”
Những hình ảnh cụ thể và chân thực ấy khiến ta mường tượng rõ ràng về một người cha vẫn nằm trên chiếc giường quen thuộc, nhưng lại không tài nào ngủ ngon. Vì trên chiếc giường ấy, không còn hơi ấm của con, không còn những cái chân nhỏ bé vô thức gác lên người bố, không còn đôi tay quàng lấy cổ bố mỗi sáng thức dậy.
Thiếu con, căn nhà vốn yên bình bỗng trở thành một nơi trống vắng đến lạnh lẽo. Sự thiếu vắng ấy không chỉ là cảm giác về không gian mà còn là sự trống trải trong tâm hồn.
Nhận ra: tất bật không phải là gánh nặng, mà là hạnh phúc
“Mà sớm dậy đi làm
Thiếu bao điều lo toan
Thiếu bao điều tất bật
Mới hay dẫu thảnh thơi
Đâu đã là hạnh phúc”
Có một nghịch lý mà ai làm cha làm mẹ cũng từng trải qua: khi còn con bên cạnh, ta có thể cảm thấy bận rộn, tất bật, thậm chí mệt mỏi vì phải chăm sóc, dỗ dành, lo lắng đủ điều. Nhưng đến khi con đi vắng, ta mới nhận ra rằng chính những điều tưởng chừng là “phiền toái” ấy lại là hạnh phúc.
Bố không còn phải giục con ăn, không phải dọn đồ chơi con bày bừa, không phải nhắc con đi ngủ đúng giờ—tưởng như nhẹ nhõm, nhưng hóa ra đó lại là sự trống vắng đáng sợ nhất.
Hình bóng con vẫn tràn ngập trong từng góc nhà
Con không còn ở đây, nhưng dấu vết của con vẫn hiện hữu khắp nơi:
“Nhìn chỗ nào cũng con
Lọ mực quên không nút
Bút chì để trên bàn
Mẩu giấy con vẽ nhăng
Vỡ bao điều thích thú”
Những nét vẽ nguệch ngoạc, những cây bút chì bỏ quên, những thứ tưởng như vô tri vô giác bỗng trở thành kỷ vật của sự yêu thương. Mỗi thứ một chút, tất cả hòa quyện lại thành một nỗi nhớ dịu dàng nhưng da diết.
Ngay cả lũ trẻ hàng xóm cũng quen với sự có mặt của con:
“Trẻ xóm sang lấp ló
Tìm con – mắt láy đen”
Con không chỉ là niềm vui của bố mà còn là niềm vui của bạn bè, của những đứa trẻ cùng chơi đùa mỗi ngày.
Mọi thứ vẫn diễn ra như cũ, nhưng lòng bố trống vắng biết bao
Có lẽ, câu thơ khiến ta xúc động nhất chính là hình ảnh bữa cơm không còn như trước:
“Cơm một bữa nấu hai
Đứng ngồi chẳng mâm bát
Ăn thế nào xong thôi…”
Một bữa cơm đơn giản, nhưng không còn tiếng cười nói, không còn những câu chuyện của con làm rộn ràng cả bàn ăn. Bố ăn vội vàng, không cần cầu kỳ bày biện, bởi thiếu con, bữa cơm cũng trở nên nhạt nhẽo hơn nhiều.
Và khi chiều xuống, lòng bố lại càng chênh vênh hơn:
“Chiều tan tầm ngơ ngác
Đường phố chợt lên đèn
Bài hát con vẫn hát
Tiếng trẻ nào rất quen…”
Bố nghe thấy bài hát con vẫn thường hát, nghe thấy tiếng trẻ cười đùa trên đường phố tất cả đều gợi nhớ đến con. Một nỗi nhớ len lỏi vào từng nhịp sống, từng phút giây.
Lời kết – tình yêu lớn lao trong những điều bé nhỏ
Bài thơ của Tô Hà không có những lời hoa mỹ, không có những triết lý sâu xa, nhưng lại chạm đến tận cùng cảm xúc của người đọc. Đó là nỗi nhớ chân thành của một người cha dành cho con mình một nỗi nhớ không cần đến những điều lớn lao, mà chỉ đơn giản là sự trống trải khi thiếu đi hơi ấm thân thuộc.
Đọc bài thơ, ta hiểu hơn rằng tình yêu thương không chỉ nằm ở những khoảnh khắc bên nhau, mà còn ở những nỗi nhớ da diết khi xa cách. Và trên hết, ta nhận ra rằng: có con bên cạnh, dù có bận rộn đến đâu, cũng là một niềm hạnh phúc vô giá.
*
Nhà thơ Tô Hà – Người gửi hồn vào những vần thơ Hà Nội
Tô Hà (1939 – 1991), tên thật là Lê Duy Chiểu, sinh ra tại Thường Tín, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Ông không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một cây bút gắn bó sâu sắc với mảnh đất nghìn năm văn hiến. Trong suốt cuộc đời sáng tác, Tô Hà đã để lại dấu ấn đặc biệt trong nền thơ ca Việt Nam, đặc biệt với những tác phẩm mang hơi thở của Hà Nội và cuộc sống đô thị.
Là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, ông từng đảm nhiệm vị trí Trưởng ban Biên tập Báo Người Hà Nội, góp phần đưa tờ báo trở thành một diễn đàn văn chương, nghệ thuật có giá trị. Sự nghiệp thơ ca của Tô Hà gắn liền với những tập thơ giàu hình ảnh và cảm xúc như Hương cỏ mặt trời (1978), Sóng nắng (1981), Hoa vừa đi vừa nở (1981), Thành phố có ngôi nhà của mình (1988), Sóng giữa lòng tay (1990), cùng tác phẩm văn xuôi Chuyện không có trong thư.
Thơ Tô Hà mang phong cách trữ tình, giàu nhạc điệu, thể hiện cái nhìn tinh tế trước những đổi thay của thời cuộc. Ông viết về Hà Nội không chỉ bằng những hoài niệm mà còn bằng tình yêu của một người đã chứng kiến sự trưởng thành và chuyển mình của thành phố. Những bài thơ của ông thường chất chứa sự giản dị nhưng sâu lắng, khiến người đọc dễ dàng đồng cảm và rung động.
Cuộc đời Tô Hà tuy ngắn ngủi, ông qua đời năm 1991 do bệnh suy thận, nhưng những tác phẩm ông để lại vẫn còn vang vọng trong lòng độc giả yêu thơ. Với sự nghiệp gắn bó cùng Hà Nội và thơ ca, ông đã trở thành một phần không thể thiếu của văn học Việt Nam hiện đại.
Viên Ngọc Quý.
