Trong vườn cúc
Mến cảnh ngây thơ buổi sớm mai
Cô em quấn vội tóc ra ngoài
Vườn hoa cúc đẫm hơi sương lạnh
Xem cúc yêu sương, mỉm miệng cười
Ánh mặt trời pha ửng sắc hồng
In lên đôi má trắng như bông
Thêm tăng vẻ đẹp con người đẹp
Đến tuổi yêu đương lẫn cõi lòng
Giơ tay cô ngắt một bông tươi
Nhẹ nhẹ nâng lên để sát môi
Hôn như muốn uống bao sương lệ
Sương lệ vô tình lã chã rơi
Bỗng má cô em thấy lạnh lùng
Vì đôi hàng lệ nhỏ rong rong
Lệ ai? Ai khóc mà rơi lệ?
Ngơ ngác, cô em ngước mắt trông:
Trên ngọn xoan đào cao chót vót
Một con chim khuyên đang nhảy nhót
Như đùa với đám lá xanh xanh
Làm rơi những hạt sương còn sót
Thẫn thờ cô đứng dựa mình cây
Đôi mắt mơ màng đắm đuối say…
Cô tự nhủ lòng: (Lời cảm động)
– Tim ta đương khát máu yêu đây!
Hàng châu trên lá, lệ trong hoa
Khác gì nước mắt của tình ta?
Chỉ đợi người yêu âu yếm đến
Bùi ngùi… thổn thức… nhẹ nhàng xa…
Lá kia đã có chim làm bạn
Hoa này có miệng ta mơn trớn
Còn ta đâu hỡi người yêu đương?
Trong ánh ban mai trời xán lạn
Chả đến đây mà yêu dấu nhau
Cho ta được rỏ mấy hàng châu
Ta như lá nõn, như hoa nụ
Mới biết tình yêu buổi bắt đầu
*
“Trong vườn cúc” – Lặng lẽ nở nụ tình đầu
Có những bài thơ giống như một buổi sớm ban mai – không ồn ào, không kịch tính, mà nhẹ như một làn hơi sương trên cánh hoa mới hé. “Trong vườn cúc” của Nguyễn Bính là một bài thơ như thế: lặng lẽ, thanh khiết, và khơi dậy cả một cõi lòng yêu đương đang thầm thì nở nụ trong trái tim thiếu nữ.
Ngay từ khổ thơ đầu, ta đã thấy hiện lên một khung cảnh dịu dàng, thuần khiết:
Mến cảnh ngây thơ buổi sớm mai
Cô em quấn vội tóc ra ngoài
Giản dị đến mức không cần điểm phấn tô son, chỉ một động tác “quấn vội tóc”, cô gái hiện lên như hương đồng gió nội, bước ra từ vườn quê đầy ánh sáng và gió sớm. Cô bước vào khu vườn hoa cúc còn đẫm sương, để rồi:
Xem cúc yêu sương, mỉm miệng cười
Nụ cười ấy chẳng cần lý do cụ thể – nó là biểu hiện tự nhiên của tâm hồn đang trong thời kỳ xuân thì, đang khẽ rung lên trước vẻ đẹp của thế giới và lòng mình.
Nhưng rồi, cảnh đẹp và lòng người bỗng giao hòa trong một khoảnh khắc vô tình đầy gợi cảm:
Giơ tay cô ngắt một bông tươi
Nhẹ nhẹ nâng lên để sát môi
Hôn như muốn uống bao sương lệ
Sương lệ vô tình lã chã rơi
Hành động “hôn bông hoa cúc” như một bản năng dịu dàng, đậm chất nữ tính, ngây thơ mà say đắm. Nhưng rồi, trong khi môi còn run rẩy vì rung cảm, cô lại bất chợt nhận ra một làn nước mát lạnh chạm vào má mình – không phải giọt lệ nào từ lòng, mà là giọt sương vô tình trên cao rơi xuống.
Trên ngọn xoan đào cao chót vót
Một con chim khuyên đang nhảy nhót
Giọt sương hóa thành nét chấm phá của thiên nhiên, làm lòng cô gái thẫn thờ. Giữa khung cảnh đó, cô không chỉ tỉnh thức về vẻ đẹp của tạo vật, mà còn bất chợt nghe lòng mình lên tiếng:
Cô tự nhủ lòng: (Lời cảm động)
– Tim ta đương khát máu yêu đây!
Đây là câu thơ như tiếng nói bản năng, rất “Nguyễn Bính” – một khát khao yêu đương mãnh liệt nhưng lại vang lên giữa bầu không khí dịu dàng của ban mai. Không phải là tiếng gọi của dục vọng, mà là sự đánh thức từ sâu thẳm cõi lòng, như nụ hoa vừa nở biết rung động trước ánh mặt trời đầu tiên.
Bài thơ dần chuyển từ vẻ đẹp ngoại cảnh sang thế giới nội tâm:
Hàng châu trên lá, lệ trong hoa
Khác gì nước mắt của tình ta?
Tình yêu, trong thơ Nguyễn Bính, không cần một người thứ hai mới thành hình. Chỉ cần một thiếu nữ và một khoảnh khắc giao mùa, cũng đủ để tình yêu khẽ nảy mầm. Những hạt sương – tượng trưng cho nỗi buồn trong trẻo – hóa thành nước mắt của “tình ta”, tình chưa kịp trao gửi.
Lá kia đã có chim làm bạn
Hoa này có miệng ta mơn trớn
Còn ta đâu hỡi người yêu đương?
Lời tự vấn cuối cùng trong bài thơ là tiếng thở dài nhẹ nhàng của một trái tim cô đơn giữa muôn vàn sự sống đang se duyên. Lá có chim, hoa có môi, còn “ta” – vẫn trống trải, vẫn chờ một tình yêu đầu đời chưa đến.
“Trong vườn cúc” là một bài thơ về tình yêu – nhưng không phải tình yêu giữa hai người, mà là thời khắc một người thiếu nữ nhận ra lòng mình đang bắt đầu biết yêu. Đó là khoảnh khắc mỏng manh như sương, tinh khôi như ánh ban mai, mà chỉ những hồn thơ nhạy cảm như Nguyễn Bính mới lặng lẽ gìn giữ và khắc họa đầy cảm xúc như vậy.
Tình yêu, trong bài thơ này, không ồn ào. Nó chỉ là một ánh mắt đắm say, một nụ hôn lên hoa cúc, một chút lạnh trên má, một lời thầm trong lòng… nhưng lại khiến ta nhớ mãi như một mùa hoa đã nở, dù chưa ai chạm đến.
Bởi tình yêu – đôi khi không cần phải có một người để yêu. Chỉ cần một sáng sớm tinh khôi và một trái tim biết khát khao – là đủ để tình yêu hiện diện, như hoa cúc trắng thầm lặng nở trong vườn sương.
*
Nguyễn Bính (1918-1966) là một trong những nhà thơ nổi bật của phong trào Thơ mới Việt Nam. Ông được biết đến với phong cách mộc mạc, giản dị, đậm chất dân gian và mang hồn quê sâu sắc. Thơ Nguyễn Bính thường gắn với hình ảnh thôn quê, con người bình dị và những chuyện tình duyên đầy cảm xúc, thể hiện một tâm hồn tha thiết với truyền thống. Một số bài thơ tiêu biểu như Lỡ bước sang ngang, Tương tư, Chân quê… đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng bạn đọc nhiều thế hệ.
Viên Ngọc Quý
