Làm nhà cỏ cũng đủ
Vua nước Trịnh sang nước Sở. Tử Sản theo đi tướng lễ, chỉ cho làm nhà cỏ để ở, không lập đàn gì cả.
Các quan theo hầu thấy vậy nói:
– Các quan đời trước theo tiên quân đi sang các nước lân bang đều lập đàn hết cả, nay ông chỉ cho làm nhà cỏ thì chẳng là không hợp lễ ư?
Tử Sản bảo: “Vua nước lớn đến nước nhỏ thì lập đàn, vua nước nhỏ đến nước lớn thì làm nhà cỏ cũng đủ; lập đàn mà làm gì!”.
Ta nghe vua nước lớn đến nước nhỏ có năm điều hay cho nước nhỏ:
1. Có tội thì khoan cho; 2. Có lỗi thì thứ cho; 3. Có tai nạn thì cứu cho; 4. Chính sách hay thì thưởng cho; 5. Có điều dở thì dạy cho. Nước nhỏ không phải cái gì là khổ sở mà yêu nước lớn như một nhà, cho nên mới lập đàn để biểu dương công của nước lớn và bảo con cháu đời sau chăm việc tu đức không được hờ hững.
Còn như nước nhỏ đến nước lớn, có năm điều xấu cho nước nhỏ:
1. Có tội phải đi giải thuyết; 2. Có điều kém phải xin nài; 3. Có mệnh lệnh của nước lớn phải tuân theo; 4. Có việc chức công phải cung phụng; 5. Có việc triều hội phải theo đòi. Nếu chẳng phải năm việc ấy, thì lại là việc đem tiền của để mừng hay để viếng nước lớn. Phàm những việc ấy đều là tai vạ cho nước nhỏ cả. Lập đàn làm gì, chỉ tổ bêu những tai vạ mà làm nhục cho con cháu!”.
Tả Truyện
(Theo “Cổ học tinh hoa” – Nguyễn Văn Ngọc và Trần Lê Nhân)
*
Lời bình:
Kẻ yếu cần biết mình, kẻ mạnh cần có đức. Tử Sản hiểu rõ thế nào là hợp lễ, thế nào là hình thức rỗng tuếch. Ông không vì chuộng hư danh mà lập đàn phô trương, bởi điều đó chỉ tổ bộc lộ sự yếu thế của nước nhỏ mà chẳng thêm ích lợi gì.
Viên Ngọc Quý.
