Trong muôn vàn lời dạy của Khổng Tử, câu “Dữ bằng hữu giao, ngôn nhi hữu tín” – “Kết giao bằng hữu, nhất định nói lời phải giữ lấy lời, giữ chữ tín” – như một ngọn đèn soi sáng con đường xây dựng tình bạn chân chính. Đằng sau những từ ngữ giản dị ấy là cả một triết lý sống sâu sắc, nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự chân thành và lòng tin, điều mà đôi khi trong cuộc sống hiện đại, chúng ta vô tình để lạc mất.
Chữ “tín” – nền tảng của mọi mối quan hệ
Khổng Tử, người thầy của mọi thời đại, không chỉ dạy con người về lễ nghĩa mà còn khơi gợi những giá trị bền vững nhất trong đời sống. Câu nói này chính là một lời khẳng định rằng, trong tình bạn, lòng tin không chỉ là sợi dây gắn kết mà còn là cội rễ để tình cảm ấy phát triển.
Lời hứa, với Khổng Tử, không phải chỉ là những lời nói thoáng qua. Đó là một cam kết, một sự khẳng định rằng chúng ta tôn trọng đối phương và xem trọng mối quan hệ ấy. Nếu không giữ lời, không giữ chữ tín, chúng ta chẳng những đánh mất đi sự tin tưởng của bạn bè mà còn tự làm giảm giá trị chính mình.
Những suy nghĩ từ trái tim
Khi đọc câu nói này, ta không thể không tự hỏi: Đã bao lần ta vô tình buông những lời hứa mà không suy nghĩ, rồi lại thất hứa vì sự hời hợt hay quên lãng? Đã bao lần ta làm tổn thương bạn bè chỉ vì không giữ lời, để rồi mất đi những điều quý giá nhất?
Có lẽ, chúng ta ai cũng từng trải qua cảm giác thất vọng khi một người bạn mà mình tin tưởng không giữ đúng lời hứa. Đó là một nỗi buồn âm ỉ, vì tình bạn vốn dĩ được xây dựng từ sự tin tưởng và sẻ chia. Mất đi lòng tin, mối quan hệ chẳng khác gì một chiếc bình bị rạn nứt, khó lòng lành lại như trước.
Nhưng cũng có những lần, ta được chứng kiến sức mạnh kỳ diệu của chữ “tín”. Một người bạn giữ lời hứa, dù là điều nhỏ nhặt nhất, cũng đủ để khiến trái tim ta thêm ấm áp. Một lời hứa được thực hiện đúng lúc không chỉ đơn thuần là một hành động, mà còn là sự khẳng định rằng: “Bạn quan trọng với tôi.” Và đó chính là ý nghĩa thực sự của tình bạn.
Bài học rút ra từ lời dạy
Câu nói này dạy ta nhiều điều, không chỉ về cách giữ gìn tình bạn mà còn về cách sống làm người.
Hãy cân nhắc trước khi hứa: Mỗi lời hứa là một sự cam kết, và cam kết ấy cần được thực hiện. Vì vậy, trước khi nói ra điều gì, hãy tự hỏi liệu mình có thực sự làm được không. Một lời hứa chân thành luôn đáng giá hơn những lời hứa vội vàng.
Hành động quan trọng hơn lời nói: Lời nói dẫu đẹp đẽ đến đâu cũng không thể thay thế hành động. Một người giữ chữ tín không chỉ nói, mà còn làm, để chứng minh giá trị của mình.
Tình bạn cần sự chân thành: Tình bạn không được đo bằng số lần gặp mặt hay những món quà trao tay, mà được đo bằng sự chân thành và đáng tin cậy. Một người bạn tốt không chỉ là người luôn ở bên cạnh, mà còn là người luôn giữ đúng lời hứa, dù lớn hay nhỏ.
Đối mặt với sai lầm bằng sự chân thành: Chúng ta không hoàn hảo, đôi khi không thể giữ được lời hứa vì những lý do ngoài ý muốn. Nhưng thay vì trốn tránh, hãy thành thật xin lỗi và bày tỏ sự tôn trọng với người bạn của mình. Sự chân thành luôn có sức mạnh chữa lành.
Giá trị của lời dạy trong đời sống hôm nay
Trong thế giới hiện đại, khi các mối quan hệ ngày càng trở nên hời hợt và lòng tin trở thành một thứ “xa xỉ phẩm”, lời dạy này như một lời nhắc nhở đầy cảm xúc. Một người giữ chữ tín không chỉ được bạn bè trân trọng mà còn là tấm gương sáng trong xã hội.
Ta chợt nghĩ đến những mối quan hệ bị rạn nứt chỉ vì lời hứa không được giữ trọn, những lần lòng tin bị phá vỡ vì sự vô tâm. Nhưng ta cũng nghĩ đến ánh mắt đầy cảm kích của một người bạn khi lời hứa được thực hiện, dù chỉ là những điều giản dị. Lòng tin là một điều mong manh, nhưng nếu được vun đắp, nó có thể trở thành một sợi dây bền chặt nhất.
Lời nhắn gửi từ trái tim
Câu nói “Dữ bằng hữu giao, ngôn nhi hữu tín” không chỉ là một bài học đạo đức, mà còn là lời nhắn nhủ để chúng ta sống đẹp hơn mỗi ngày. Giữ lời hứa không phải là nghĩa vụ, mà là cách chúng ta thể hiện sự trân trọng với những người ta yêu quý.
Hãy thử nhìn lại: trong cuộc sống bận rộn, có bao lần bạn quên đi những lời hứa nhỏ bé? Và có bao lần bạn cảm thấy tiếc nuối khi một mối quan hệ đẹp đẽ trở nên xa cách chỉ vì mất lòng tin? Vậy thì từ hôm nay, hãy để mỗi lời hứa bạn nói ra là một lời cam kết thực sự, để mỗi tình bạn của bạn là một viên ngọc sáng, được bảo vệ bởi lòng chân thành và sự đáng tin cậy.
Vì suy cho cùng, điều quý giá nhất mà ta có thể trao tặng cho nhau chính là niềm tin. Và điều đẹp đẽ nhất trong cuộc đời chính là khi chúng ta giữ được chữ tín, giữ được bạn bè, và giữ được một trái tim chân thành.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
