Câu nói của Khổng Tử: “Triêu văn Đạo, tịch tử khả hỹ” (Sáng nghe Đạo, tối chết cũng được rồi) là một lời nhấn mạnh về ý nghĩa và giá trị tối thượng của việc học hỏi và giác ngộ chân lý. Đối với Khổng Tử, việc hiểu được “Đạo” – con đường đúng đắn và lẽ phải trong cuộc sống – là mục tiêu lớn lao nhất mà con người cần đạt đến.
Ý nghĩa của câu nói
“Đạo” trong triết lý của Khổng Tử không chỉ đơn giản là tri thức hay những giáo lý, mà còn là sự hiểu biết về quy luật vận hành của vũ trụ, nhân sinh và cách sống sao cho đúng với đạo lý. Khi một người hiểu được Đạo, họ có thể sống một cuộc đời ý nghĩa, hài hòa và đạt đến sự thanh thản trong tâm hồn.
Câu nói nhấn mạnh rằng, việc đạt được chân lý và hiểu được Đạo quý giá đến mức, nếu có thể lĩnh hội được nó, thì ngay cả cái chết cũng trở nên nhẹ nhàng và không còn đáng sợ. Đây không phải là một lời bi quan, mà là cách Khổng Tử ca ngợi tầm quan trọng của sự giác ngộ và học hỏi.
Bài học từ câu nói của Khổng Tử
Tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống: Câu nói nhắc nhở chúng ta rằng, mỗi người cần có một mục tiêu cao cả trong đời. Đó có thể là việc học hỏi không ngừng, tìm hiểu chân lý, hoặc sống một cuộc đời ý nghĩa. Khi đã đạt được mục tiêu này, con người sẽ cảm thấy cuộc sống trọn vẹn, không còn hối tiếc.
Học hỏi là hành trình suốt đời: Khổng Tử dạy rằng, việc học hỏi và tìm kiếm Đạo không giới hạn trong một thời điểm nhất định mà là hành trình kéo dài suốt đời. Việc không ngừng trau dồi tri thức và hoàn thiện bản thân giúp chúng ta tiến gần hơn đến chân lý và sống một cách sâu sắc hơn.
Sống với đam mê và khát vọng: Câu nói khuyến khích chúng ta sống hết mình với những giá trị mà mình tin tưởng và đam mê. Nếu một người có thể sống mà không để thời gian trôi qua vô nghĩa, họ sẽ không cảm thấy hối tiếc ngay cả khi phải đối diện với cái chết.
Ứng dụng trong cuộc sống hiện đại
Trong học tập và công việc: Câu nói này đặc biệt phù hợp với những ai đang nỗ lực học tập và làm việc. Hãy đặt mục tiêu cao cả trong việc trau dồi kiến thức và kỹ năng, bởi sự học hỏi không chỉ mang lại thành công mà còn giúp bạn khám phá ý nghĩa sâu xa hơn của cuộc sống.
Trong việc tìm kiếm giá trị sống: Trong thế giới hiện đại đầy biến động, nhiều người có thể cảm thấy lạc lối và mất phương hướng. Lời dạy của Khổng Tử nhắc nhở rằng, việc hiểu rõ giá trị sống và tìm ra “Đạo” của riêng mình sẽ mang lại cảm giác an lạc và mãn nguyện.
Trong việc đối diện với thử thách: Việc tìm kiếm Đạo không phải lúc nào cũng dễ dàng; nó đòi hỏi sự kiên trì và nỗ lực vượt qua khó khăn. Tuy nhiên, nếu bạn giữ vững niềm tin và quyết tâm, hành trình đó sẽ trở nên đáng giá, ngay cả khi phải đối mặt với những điều khó khăn nhất.
Lời nhắn gửi từ câu nói
Khổng Tử không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hiểu biết mà còn truyền tải một thông điệp sâu sắc về cách sống. Khi con người sống vì tri thức, vì chân lý, cuộc đời sẽ không còn là chuỗi ngày trôi qua vô nghĩa. Ngay cả cái chết cũng không còn là nỗi sợ hãi, mà trở thành một phần tự nhiên trong hành trình của sự sống.
Kết luận
Câu nói “Triêu văn Đạo, tịch tử khả hỹ” là một lời dạy giàu ý nghĩa, nhấn mạnh rằng tri thức và sự giác ngộ là giá trị cao quý nhất trong cuộc đời. Hãy sống để học hỏi, tìm kiếm chân lý và không ngừng hoàn thiện bản thân. Khi đạt được “Đạo”, chúng ta sẽ cảm thấy cuộc đời mình trọn vẹn, đáng sống và không còn điều gì phải nuối tiếc.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
