Câu nói “Kỳ thân chính, bất lệnh nhi hành; kỳ thân bất chính, tuy lệnh bất hành” của Khổng Tử trong sách Luận Ngữ là một bài học sâu sắc về vai trò của sự chính trực trong lãnh đạo và cuộc sống. Qua lời dạy này, Khổng Tử nhấn mạnh rằng sức mạnh thực sự của một người không nằm ở lời nói hay quyền lực, mà ở chính hành động và đạo đức của họ.
Thân Chính: Sự Chính Trực Là Tấm Gương Sáng
“Kỳ thân chính, bất lệnh nhi hành” có nghĩa là khi người lãnh đạo sống chính trực, ngay thẳng, họ không cần phải dùng mệnh lệnh hay ép buộc, mà người khác tự nhiên sẽ noi theo. Chính trực là một loại sức mạnh mềm, tạo nên uy tín và sự kính trọng mà không cần đến quyền uy hay áp lực.
Một người chính trực không chỉ nói điều đúng, mà còn hành động đúng. Họ trở thành tấm gương sống, khiến mọi người cảm phục và tự nguyện đi theo. Trong một gia đình, người cha mẹ chính trực là hình mẫu cho con cái; trong xã hội, một nhà lãnh đạo liêm khiết là động lực để cấp dưới làm việc tận tâm.
Câu nói này khiến tôi liên tưởng đến những lãnh tụ vĩ đại như Mahatma Gandhi. Ông không cần dùng quyền lực hay ép buộc, nhưng chính sự chính trực và lòng kiên định của ông đã dẫn dắt hàng triệu người đấu tranh vì tự do. Điều này chứng minh rằng sức mạnh thực sự không nằm ở mệnh lệnh, mà ở uy tín được xây dựng qua hành động đúng đắn.
Thân Bất Chính: Quyền Lực Không Thay Thế Được Uy Tín
Ngược lại, “Kỳ thân bất chính, tuy lệnh bất hành” nhấn mạnh rằng nếu người lãnh đạo thiếu chính trực, dù họ có quyền lực, người khác vẫn không thực sự phục tùng. Lý do là sự thiếu trung thực và đạo đức sẽ làm mất đi lòng tin và sự kính trọng của người xung quanh.
Thực tế, có những nhà lãnh đạo cố gắng điều hành tổ chức bằng mệnh lệnh và kỷ luật khắt khe, nhưng nếu bản thân họ không làm gương, những nỗ lực đó sẽ trở nên vô ích. Một người nói một đằng nhưng làm một nẻo không chỉ gây mất niềm tin, mà còn làm suy yếu tổ chức hoặc cộng đồng mà họ dẫn dắt.
Điều này nhắc nhở tôi rằng quyền lực chỉ là tạm thời, nhưng uy tín và sự chính trực là vĩnh cửu. Nếu muốn được người khác kính trọng và đi theo, bản thân mỗi người trước tiên phải sống đúng với những giá trị mình đề ra.
Cảm Nhận Cá Nhân Về Lời Dạy
Lời dạy của Khổng Tử mang lại cho tôi sự tỉnh thức trong cách sống và cách lãnh đạo. Nó nhắc nhở rằng hành động luôn quan trọng hơn lời nói, và sự chính trực không chỉ là đức tính mà còn là một phương pháp lãnh đạo hiệu quả.
Trong cuộc sống hàng ngày, đôi khi chúng ta dễ dàng yêu cầu người khác làm theo mong muốn của mình mà quên tự soi lại chính mình. Chúng ta quên rằng chỉ khi bản thân làm gương, người khác mới thực sự tin tưởng và làm theo một cách tự nguyện.
Áp Dụng Lời Dạy Vào Cuộc Sống
Để thực hiện lời dạy này, tôi nghĩ rằng mỗi người nên bắt đầu từ việc hoàn thiện chính mình. Sự chính trực không chỉ nằm ở những việc lớn, mà còn được thể hiện trong những hành động nhỏ nhặt hàng ngày: giữ đúng lời hứa, làm việc tận tâm, và sống đúng với các giá trị mà mình đề cao.
Trong vai trò lãnh đạo, dù ở công ty, gia đình hay xã hội, hãy nhớ rằng cách chúng ta sống có sức ảnh hưởng lớn hơn bất kỳ mệnh lệnh nào. Một lãnh đạo chính trực không cần nhiều lời, bởi hành động của họ đã nói lên tất cả.
Lời kết
Câu nói “Kỳ thân chính, bất lệnh nhi hành; kỳ thân bất chính, tuy lệnh bất hành” là một lời nhắc nhở rằng sự chính trực không chỉ là yếu tố cốt lõi của một con người mà còn là nền tảng cho mọi mối quan hệ và sự lãnh đạo. Hãy sống ngay thẳng, chính trực và để hành động của bạn truyền cảm hứng cho người khác. Đó là cách để xây dựng một cuộc đời ý nghĩa và đáng kính trọng.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
