Một vị Phật
Ở Tokyo vào thời Minh Trị Thiên Hoàng, có hai vị thầy với tính cách hoàn toàn khác nhau. Unsho là vị thầy Chân Ngôn Tông, giữ mọi lề luật của nhà Phật rất kỹ lưỡng. Ông không bao giờ uống rượu, và không bao giờ ăn gì sau 11 giờ sáng. Vị thầy kia là Tanzan, một giáo sư triết tại Đại Học Hoàng Gia, chẳng bao giờ giữ lề luật gì. Khi muốn ăn là ăn, khi muốn ngủ ngày là ngủ.
Ngày nọ Unsho đến thăm Tanzan lúc Tanzan đang uống rượu. Phật tử không được cho ngay cả một giọt rượu chạm lưỡi mình.
“Ê, anh ơi, uống một ly nhé.”
“Tôi không bao giờ uống rượu!” Unsho nhấn mạnh nghiêm trọng.
“Người không uống thì không phải là người,” Tanzan nói.
“Anh nói tôi không là người chỉ vì tôi không mê uống rượu!” Unsho nói giận dữ. “Nếu tôi không là người thì tôi là gì?”
“Một vị Phật,” Tanzan trả lời.
(Trần Đình Hoành dịch)
*
Lời bình
Câu chuyện này đặt ra một câu hỏi thú vị về sự khác biệt giữa hình thức và bản chất trong tu hành.
Unsho là một vị sư nghiêm khắc, tuân thủ giới luật một cách tuyệt đối, trong khi Tanzan lại tự do và linh hoạt, không bị ràng buộc bởi quy tắc cứng nhắc. Khi Unsho từ chối uống rượu, Tanzan nói: “Người không uống thì không phải là người,” có vẻ như đang châm chọc, nhưng thực ra ông đang thử thách tư duy của Unsho.
Khi Unsho tức giận phản bác, Tanzan lại bảo: “Anh là một vị Phật.” Ở đây có thể hiểu rằng, vì Unsho giữ giới luật quá nghiêm ngặt, ông không còn giống một con người bình thường nữa, mà đã gần như một vị Phật – nhưng theo cách Tanzan nói, có thể đó không phải lời khen. Một vị Phật chân chính không bị trói buộc bởi quy tắc, mà hành xử tự nhiên, tự do nhưng vẫn từ bi và trí tuệ.
Câu chuyện này có thể khiến người ta suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của tu tập: Giữ giới luật có phải là con đường duy nhất? Hay một người có thể giác ngộ ngay trong đời sống bình thường, không cần gò bó?
Viên Ngọc Quý.
