Chu Đôn Di (Tống) (1017 – 1073)
Yêu hoa sen mọc lên từ bùn mà không vấy bẩn, tắm gội trong sóng nước mà chẳng lả lơi; bên trong chính trực, bên ngoài thẳng ngay, chẳng có nhánh cành vướng bận, mùi hương lan xa tinh khiết, lặng yên đứng vững hiên ngang giữa đất trời. Từ xa chiêm ngưỡng nét đẹp tuyệt diệu của tạo hóa, bất giác muốn chiếm hữu nhưng chẳng đành lòng!
*
Thưởng thức hoa sen
Bờ kia trăm hoa khoe sắc hương
Sen đây một cõi chẳng vấn vương
Tranh chi gió ấm, đào lê nọ
Tháng bảy hè về tặng thanh lương.
– Trích từ “Chu Nguyên Công tập”
*
Chu Đôn Di (周敦頤, 1017 – 1073) tên khác Chu Nguyên Hạo (周元皓), nguyên danh Chu Đôn Thực (周敦实), tự Mậu Thúc (茂叔), là một triết gia của đời Tống, Trung Quốc, sinh ở Vĩnh Châu, tỉnh Hồ Nam. Tôn xưng là Chu Liêm Khê. Ông được xây dựng nền lý học lúc đời nhà Tống, và đã có công làm sống động lại đạo Nho. Ông cũng sửa lại những tư tưởng về Dịch học phái, và cho rằng trước Thái cực còn có Vô Cực.
Ông dạy rằng người ta có thể học dùng khí-công theo những nguyên tắc của tự nhiên. Ông học với hai thầy Trình Di (程頤) và Trình Hạo (程顥). Ông viết quyển sách nổi tiếng như Thái cực đồ thuyết, Thông thư, và bài Ái liên thuyết, tức là thuyết yêu hoa sen.
