Trong dòng chảy của triết học phương Đông, Khổng Tử là một tượng đài vĩ đại với những lời dạy sâu sắc về nhân sinh và đạo làm người. Một trong những câu nói nổi bật của ông được ghi lại trong sách Luận Ngữ là: “Dục tốc tắc bất đạt; kiến tiểu lợi tắc đại sự bất thành”. Câu nói này không chỉ là bài học triết lý về sự kiên nhẫn và tầm nhìn, mà còn là kim chỉ nam cho mỗi người trong hành trình xây dựng cuộc đời và sự nghiệp.
“Dục tốc tắc bất đạt” – Kiên nhẫn là chìa khóa của thành công
Câu nói mở đầu nhắc nhở rằng nếu chúng ta quá nóng vội, mong muốn đạt được mục tiêu một cách nhanh chóng mà không suy xét kỹ lưỡng, kết quả thường không như mong đợi. Điều này đúng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Một người thiếu kiên nhẫn có thể bỏ qua các bước quan trọng, dẫn đến những sai lầm đáng tiếc. Ví dụ, trong việc học tập, nếu học sinh chỉ muốn học nhanh để đạt kết quả trước mắt mà không đào sâu hiểu rõ kiến thức, thì sự hiểu biết sẽ trở nên hời hợt và dễ dàng bị lãng quên.
Hơn nữa, cuộc sống là một hành trình dài đầy thách thức. Kiên nhẫn không chỉ giúp con người xử lý vấn đề một cách thấu đáo mà còn mang lại sự trưởng thành trong tư duy. Như câu tục ngữ Việt Nam nói: “Chậm mà chắc.” Tốc độ chỉ có ý nghĩa khi nó được đi cùng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hành động đúng đắn.
“Kiến tiểu lợi tắc đại sự bất thành” – Tầm nhìn xa tạo nên sự nghiệp lớn
Phần thứ hai của câu nói nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không để những lợi ích nhỏ bé che mờ tầm nhìn lớn. Trong cuộc sống, không ít người vì những phần thưởng nhỏ trước mắt mà đánh đổi cơ hội lớn hơn. Điều này giống như việc một nhà đầu tư chỉ nhìn vào lợi nhuận ngắn hạn mà bỏ qua tiềm năng dài hạn của một dự án.
Để đạt được thành công thực sự, chúng ta cần học cách suy nghĩ chiến lược và hướng đến những mục tiêu lâu dài. Điều này đòi hỏi sự hy sinh, từ bỏ những cám dỗ trước mắt để tập trung vào giá trị bền vững. Như một người thợ xây, họ không chỉ nhìn vào từng viên gạch mà còn hình dung ra cả ngôi nhà. Chính tầm nhìn lớn sẽ dẫn dắt chúng ta vượt qua khó khăn, không bị lạc lối bởi những thứ nhỏ nhặt.
Ý nghĩa thời đại của câu nói
Trong thời đại ngày nay, khi tốc độ phát triển xã hội và công nghệ ngày càng nhanh, lời dạy của Khổng Tử càng trở nên thấm thía. Con người hiện đại thường bị cuốn vào guồng quay của sự nhanh chóng: làm việc gấp gáp, tìm kiếm thành công tức thì, và thậm chí cả các mối quan hệ cũng trở nên vội vã. Điều này dẫn đến sự căng thẳng, sai lầm, và thậm chí đánh mất những giá trị cốt lõi của cuộc sống.
Hơn nữa, việc theo đuổi lợi ích ngắn hạn đã và đang gây ra nhiều hệ lụy như khủng hoảng môi trường, kinh tế, và đạo đức. Nếu chúng ta không thay đổi tư duy, không đặt tầm nhìn dài hạn lên hàng đầu, những “đại sự” của nhân loại có thể sẽ không bao giờ thành tựu.
Bài học cho mỗi chúng ta
Câu nói của Khổng Tử không chỉ là một lời khuyên, mà còn là bài học sâu sắc cho từng cá nhân. Để sống đúng nghĩa, chúng ta cần học cách kiểm soát bản thân, giữ bình tĩnh trước mọi áp lực và không ngừng phát triển tầm nhìn xa. Chỉ khi kết hợp giữa kiên nhẫn và tầm nhìn chiến lược, chúng ta mới có thể vượt qua giới hạn của bản thân và tạo ra những giá trị ý nghĩa cho cuộc sống.
Tóm lại, “Dục tốc tắc bất đạt; kiến tiểu lợi tắc đại sự bất thành” không chỉ là chân lý vĩnh cửu trong triết học mà còn là kim chỉ nam cho những ai đang tìm kiếm thành công và hạnh phúc thực sự. Hãy sống chậm lại, nhìn xa hơn, và bạn sẽ thấy cuộc đời nở hoa theo cách trọn vẹn nhất.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
