Câu nói của Khổng Tử trong sách Luận Ngữ: “Tuế hàn, nhiên hậu tri tùng bách chi hậu điêu dã” (Năm giá lạnh mới biết tùng bách là loài tàn úa sau cùng) mang đến một triết lý nhân sinh sâu sắc. Hình ảnh cây tùng, cây bách đứng vững qua mùa đông giá rét tượng trưng cho phẩm chất kiên định và sức mạnh nội tại của con người trong nghịch cảnh. Đây không chỉ là lời ca ngợi sức sống bền bỉ của thiên nhiên mà còn là lời nhắc nhở con người về giá trị của ý chí và sự kiên cường.
Hình ảnh tùng bách – Biểu tượng của sự bền bỉ
Tùng và bách là những loài cây được biết đến với khả năng sinh tồn mạnh mẽ, ngay cả trong những điều kiện khắc nghiệt nhất. Khi mùa đông đến, trong khi nhiều loài cây khác rụng lá hoặc héo úa, tùng bách vẫn xanh tươi, giữ được vẻ đẹp kiên gan. Hình ảnh này gợi lên sự đối lập giữa nghịch cảnh và sức mạnh nội tại, minh chứng rằng dù cuộc sống có khó khăn đến đâu, vẫn có những điều không thể khuất phục.
Khổng Tử dùng hình ảnh này để khẳng định rằng giá trị thực sự của con người chỉ được bộc lộ rõ nhất khi họ đối mặt với thử thách. Trong những hoàn cảnh bình thường, ai cũng có thể tỏ ra mạnh mẽ, nhưng chỉ khi cuộc đời gặp nghịch cảnh, phẩm chất và ý chí thật sự của mỗi người mới được phơi bày.
Nghịch cảnh – Thước đo bản lĩnh con người
Trong cuộc sống, không ai có thể tránh khỏi những thời điểm khó khăn, giống như mùa đông giá lạnh mà cây cối phải đối mặt. Những thử thách này chính là cơ hội để con người nhận ra sức mạnh tiềm ẩn bên trong mình. Người có ý chí kiên định sẽ vượt qua khó khăn và ngày càng trưởng thành, trong khi những ai thiếu sự bền bỉ dễ dàng gục ngã.
Giữ vững bản chất trong mọi hoàn cảnh
Câu nói của Khổng Tử cũng là lời nhắc nhở về việc giữ vững bản chất tốt đẹp của mình, dù cuộc đời có biến đổi ra sao. Trong thời buổi khó khăn, con người dễ bị cám dỗ từ bỏ giá trị cốt lõi của mình, chạy theo lợi ích trước mắt. Tuy nhiên, giống như cây tùng bách, người thực sự mạnh mẽ sẽ không thay đổi bản chất chỉ vì nghịch cảnh.
Giữ được phẩm chất kiên định không chỉ là một đức tính đáng quý mà còn là sức mạnh giúp chúng ta tồn tại và phát triển lâu dài. Một tâm hồn ngay thẳng, một ý chí kiên cường sẽ là nền tảng để con người vượt qua mọi thử thách, giống như tùng bách vẫn xanh tươi dù gió đông giá rét đến đâu.
Bài học sâu sắc từ câu nói của Khổng Tử
Câu nói “Tuế hàn, nhiên hậu tri tùng bách chi hậu điêu dã” dạy chúng ta rằng chỉ khi đối diện với nghịch cảnh, con người mới thấu hiểu giá trị thực sự của bản thân và những người xung quanh. Đừng sợ hãi trước những khó khăn trong cuộc sống, vì chính chúng là cơ hội để chúng ta rèn luyện bản thân, trở nên mạnh mẽ và kiên cường hơn.
Cuộc sống không phải lúc nào cũng thuận lợi, và những lúc khó khăn là thước đo giúp chúng ta nhìn nhận lại bản thân. Hãy trở thành những cây tùng, cây bách trong tâm hồn, sẵn sàng đối mặt với thử thách, giữ vững giá trị cốt lõi của mình. Đó chính là cách để vượt qua mùa đông của cuộc đời và đón chào mùa xuân rực rỡ.
Câu nói của Khổng Tử là lời nhắn gửi trường tồn, dạy chúng ta rằng sức mạnh thật sự không nằm ở hoàn cảnh, mà nằm ở cách con người ứng xử trước những hoàn cảnh đó. Và chỉ cần giữ vững ý chí, phẩm chất, chúng ta có thể đứng vững như tùng bách trong mọi bão tố của cuộc đời.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
