Trong Luận Ngữ, Khổng Tử đã để lại một lời dạy sâu sắc về đạo đức và sự nhẫn nhịn: “Xảo ngôn loạn đức. Tiểu bất nhẫn tắc loạn đại mưu” – nghĩa là “Nói năng hoa mỹ sẽ làm rối loạn đạo đức. Việc nhỏ không nhẫn nhịn sẽ làm hỏng mưu lớn”. Câu nói này không chỉ là bài học quý giá về lời nói và hành xử trong cuộc sống mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của sự chân thành và kiên nhẫn trong việc xây dựng một cuộc đời thành công và ý nghĩa.
“Xảo ngôn loạn đức” – Hệ lụy của lời nói hoa mỹ
Khổng Tử phê phán “xảo ngôn” – những lời nói hoa mỹ, khéo léo nhưng thiếu chân thành. Lời nói, nếu không xuất phát từ tấm lòng chân thật, có thể trở thành công cụ để che đậy sự giả dối hoặc lừa dối người khác.
Lời nói hoa mỹ có thể mang lại ấn tượng ban đầu tốt đẹp, nhưng về lâu dài, chúng dễ khiến người khác mất niềm tin khi phát hiện sự thật đằng sau. Hơn nữa, xảo ngôn còn làm rối loạn đạo đức bởi nó khuyến khích sự giả tạo, khiến con người xa rời các giá trị chân thật và giản dị trong giao tiếp.
Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta dễ bắt gặp những người sử dụng lời nói hoa mỹ để mưu cầu lợi ích, thậm chí gây ra mâu thuẫn và tổn thương. Câu nói của Khổng Tử nhắc nhở rằng, thay vì chạy theo sự khéo léo bề ngoài, hãy để lời nói của mình phản ánh sự thật và lòng chân thành.
“Tiểu bất nhẫn tắc loạn đại mưu” – Tầm quan trọng của sự nhẫn nhịn
Phần thứ hai của câu nói nhấn mạnh rằng những điều lớn lao không thể đạt được nếu chúng ta thiếu nhẫn nhịn trong những việc nhỏ.
“Nhẫn” ở đây không có nghĩa là chịu đựng một cách mù quáng, mà là khả năng kiềm chế cảm xúc, suy nghĩ dài hạn và không để những điều vụn vặt làm ảnh hưởng đến mục tiêu lớn. Trong cuộc sống, chúng ta thường gặp những tình huống đòi hỏi sự nhẫn nhịn, từ việc đối mặt với mâu thuẫn cá nhân đến những thử thách trong công việc và cuộc sống.
Không nhẫn nhịn trong những việc nhỏ có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng: Một lời nói nóng giận có thể làm rạn nứt một mối quan hệ bền vững. Một quyết định vội vàng trong lúc mất bình tĩnh có thể làm hỏng cả một kế hoạch dài hạn.
Nhẫn nhịn không phải là yếu đuối, mà là biểu hiện của sự trưởng thành và trí tuệ. Chỉ khi kiềm chế được cảm xúc, con người mới có thể suy nghĩ sáng suốt và hành động một cách đúng đắn để đạt được mục tiêu lớn lao.
Bài học từ câu nói của Khổng Tử
Câu nói “Xảo ngôn loạn đức. Tiểu bất nhẫn tắc loạn đại mưu” mang đến cho chúng ta những bài học sâu sắc:
Về lời nói: Hãy luôn chân thật và giản dị trong giao tiếp. Lời nói không cần phải hoa mỹ, nhưng phải phản ánh sự thật và xuất phát từ lòng chân thành. Điều này không chỉ giúp bạn xây dựng lòng tin mà còn gìn giữ các giá trị đạo đức trong xã hội.
Về nhẫn nhịn: Đừng để những điều nhỏ nhặt làm ảnh hưởng đến mục tiêu lớn. Hãy học cách kiềm chế cảm xúc, đặc biệt trong những tình huống căng thẳng, để có thể đưa ra những quyết định đúng đắn và sáng suốt.
Về tư duy dài hạn: Thành công không đến từ những hành động bộc phát, mà từ sự kiên nhẫn và chiến lược dài hạn. Hãy luôn nhớ rằng mọi điều lớn lao đều bắt đầu từ sự nhẫn nhịn và bền bỉ.
Ý nghĩa đối với cuộc sống hiện đại
Trong một thế giới đầy cạnh tranh và áp lực, lời dạy của Khổng Tử vẫn giữ nguyên giá trị thời đại. Lời nói chân thành và sự nhẫn nhịn không chỉ là yếu tố để xây dựng một cuộc sống hài hòa mà còn là chìa khóa để đạt được thành công lâu dài.
Trong công việc: Chân thành trong giao tiếp giúp bạn xây dựng lòng tin và mối quan hệ tốt đẹp với đồng nghiệp, đối tác. Đồng thời, nhẫn nhịn trong những xung đột nhỏ sẽ giúp bạn tập trung vào mục tiêu lớn hơn.
Trong gia đình: Sự chân thật và nhẫn nhịn là nền tảng để duy trì hạnh phúc và sự hòa thuận trong mỗi mối quan hệ.
Trong xã hội: Một cộng đồng dựa trên sự chân thật và kiên nhẫn sẽ là nơi mọi người cảm thấy an tâm và được tôn trọng.
Lời kết
Câu nói “Xảo ngôn loạn đức. Tiểu bất nhẫn tắc loạn đại mưu” là một bài học sâu sắc về đạo đức và hành xử. Lời nói chân thật và sự nhẫn nhịn không chỉ giúp con người sống đúng với bản thân mà còn là nền tảng để xây dựng một cuộc đời thành công và ý nghĩa.
Hãy để lời dạy này của Khổng Tử soi sáng mỗi bước đi, giúp bạn trở thành người sống chân thành, biết nhẫn nhịn, và đạt được những mục tiêu lớn lao trong cuộc sống.
*
Luận Ngữ
Luận Ngữ là sách sưu tập ghi chép lại những lời dạy của Khổng Tử và những lời nói của người đương thời. Sách Luận Ngữ gồm 20 thiên, mỗi thiên đều lấy chữ đầu mà đặt tên, và các thiên không có liên hệ với nhau.
Đọc sách này, người ta hiểu được phẩm chất tư cách và tính tình của Khổng Tử, nhất là về giáo dục, ông tỏ ra là người thấu hiểu tâm lý của từng học trò, khéo đem lời giảng dạy thích hợp với từng trình độ, từng hoàn cảnh của mỗi người. Như có khi cùng một câu hỏi mà ông trả lời cho mỗi người một cách.
Trình Y Xuyên, một nhà Nho đời Tống nói: “Có người đọc xong Luận Ngữ mà không thấy gì cả, có người đọc xong lại thấy thích thú một vài câu, có người đọc xong thì rất thích thú đến độ múa tay múa chân mà không hay biết”. Bởi vậy, khi đọc Luận Ngữ, phải đọc chậm rãi, suy nghĩ tường tận, càng suy nghĩ càng phát hiện được nhiều điều hay.
Trình Y Xuyên lại nói: “Ai đọc xong Luận Ngữ mà vẫn còn những tính nết như trước khi chưa đọc thì người ấy chưa hiểu được sách Luận Ngữ vậy”. Tóm lại sách Luận Ngữ dạy đạo quân tử một cách thực tiễn, miêu tả tính tình đức độ của Khổng Tử để làm mẫu mực cho người đời sau noi theo.
Viên Ngọc Quý.
Hành Trình Hoàn Thiện Bản Thân Qua Những Câu Nói Của Khổng Tử
