Đọc sách và làm người
Tiền Mục (1895 – 1990)
“Làm người” là một môn học phải bắt đầu học từ lúc mới sinh ra cho đến lúc tuổi xế chiều vẫn phải tiếp tục gắng sức học tập, nỗ lực thực hiện. Đây chính là “học tập đến già, thực hiện đến già”. Học làm người là việc làm không bao giờ có giới hạn cả.
Học sinh đi học ở trường lớp sẽ có lúc tốt nghiệp, nhưng học làm người thì không bao giờ tốt nghiệp cả. Cho đến hơi thở cuối cùng lúc lâm chung, bạn vẫn là một con người thì vẫn phải học làm người, bởi vì, mỗi chúng ta đều làm người đến lúc ngừng thở mới thôi.
Chúng ta phải đọc sách để học được cách làm người ở cảnh giới cao thượng hơn. Trong sách vở bạn sẽ bắt gặp được rất nhiều cuộc đời có cảnh giới cao thượng, lý tưởng cao đẹp làm tấm gương tốt cho hậu thế noi theo. Họ được nhân loại lựa chọn ra từ hàng ngàn vạn người, trải qua thời gian khảo nghiệm và gìn giữ lại cho đến hiện tại. Giống như Khổng Tử, người sống cách đây 2600 năm, thử hỏi Trung Quốc có được mấy Khổng Tử? hay như Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, Chúa Giê su, Thánh Muhammad, V.v. đều được nhân loại tôn sùng kính ngưỡng, đó là do cách làm người của họ.
Chính vì thế mà trong thế giới này, tuyệt đối không có chuyện bạn trúng một tấm vé số rồi trở thành tỷ phú mà lại được lưu danh hậu thế. Cho dù bạn làm đến tổng thống hay hoàng đế thì cũng không có nhiều người ghi nhớ hay học hỏi theo bạn đâu.
Giả như chúng ta muốn thành tâm muốn học làm người, thì hãy luôn luôn ghi nhớ “bồi dưỡng ý chí, nâng cao cảnh giới”. Tám chữ này một đời bạn dùng cũng không thể hết được.
— Trích từ “Tiền Tân Tứ tiên sinh toàn tập”
*
Tiền Mục (錢穆, 1895 – 1990), tên tự là Tân Tứ (賓四), là một sử gia, nhà giáo, triết gia và nhà nho người Trung Hoa. Ông chuyên nghiên cứu về Nho học và lịch sử, văn hóa Trung Quốc cổ. Ông sáng lập Đại học Tân Á và là tiến sĩ danh dự của Đại học Hồng Kông và Đại học Yale.
